Wasiirka Maaliyadda Oo Sheegay Baabuurka Qaadka sida ee Cashuurta ka
Baxsada la Wareegayaan, Jaadkana Gubayaan
Hargeysa (TNN)- Wasiirka
Wasaaradda Maaliyadda Jamhuuriyadda Somaliland Eng. Maxamed Xaashi
Cilmi, ayaa sheegay inay Xukuumad ahaan ganaax culus ka qaadayaan
Baabuurka hal mar lagu qabto isaga oo Jaad (Qaad) lala baxsanayo
iyada oo aan la soo marin Kastammada cashuuraha, ka laba jeer lagu
qabtana lala wareegayo isaga iyo qaadka saaran-ba.
Wasiirka Maaliyadda Md. Maxamed Xaashi waxa uu sidaa ku sheegay
Waraysi ay shalay Xafi iskiisa kula yeesheen Wariyayaal ka
tirsan Wargeyska HargeisaStar iyo Space Chenal TV. Waxaana ugu
horreyn Wasiirka Maaliyadda la waydiiyey inay wax Mushahar ah
shaqaalaha dawladda oo aan muddo mushahar qaadan siiyeen iyo in
kale, waxaanu ku jawaabay oo uu yidhi; ”Marka hore shaqaalaha iyo
Ciidamada Mushaharkooda iyo Raashinkoodu maaha wax Wasaarradu u
wayday, Miisaaniyad baynu qorannaa Oddoroska dakhliga iyo kharash
wixii b axay ayaa laysku eegaa oo Miisaaniyadda ayaa la raacaa,
kolkaa hore kharash ka baxay ay aa laysku eegaa oo
Miisaaniyadda ayaa la raacaa, markaa kharash ka batay dakhligii ma
jir in, sabab lacag loo waayaana ma jirin, ee waxa dhacay waa
qaladaad kale oo waatii Guddiga loo saaray, waxaanan taa
faahfaahinteeda u dhaafayaa Guddigaas.
“Waxaannu dhaxalnay Shaqaalaha oo afar bilood oo mushahar ah leh,
tan marka lagu dara na waa shan bilood, shaqaaluhuna wax
kooban bay qaataan oo inay muddadaas iska gaadh aa waxay
xamili karaan maaha, waxa intaa noo dheeraa Raashinka Ciidamada,
Ramadaan b aa soo gashay oo xataa Timmir bay leeyihiin
Ciidamadu, intaannu joognay Ciidamada intoodii badnayd waannu
khaarajinnay, waxyar baa Madaxtooyada oo aannu imaka ku jirno ayay
w ax u hadhsanaayeen. Shaqaalihii Gobollada wixii Maroodi-jeex ka
baxsan waxaannu bixinnay bishii April, May iyo June Mushaharkoodii.
Maroodi-jeexna waxaannu siinay bishii May, June-na waxaannu
siinaynaa wiiggan soo socda, markaa kharashyadii Shaqaalaha intoodii
badna yd sidaas ayay nooga baxeen. Waxaan ku rejo waynahay bishan
dhammaadkeeda, illaa bis ha dambe tobaneeyada hore inaan wax
mushahar ahi nalagu yeelan oo aannu wada bixin no.” Sidaa ayuu
yidhi Wasiirka Maaliyadda Somaliland.
Maxamed Xaashi mar uu ka jawaabay su’aal laga waydiiyey inuu
shaqaalaha dawladda Mus haharka u kordhinayo, maadaamoo ay
hore u ballan-qaadeen, waxa uu yidhi; ”Taa mushahar kordhinta
shaqaala, tusaale gaaban haddaan ku siiyo, marka la leeyahay
shaqaalaha wax halloo kordhiyo, shaqaaluhu waxa uu wax soo saar
yeelanayaa marka la daryeelo, haddaanu daryeel qabin waxa is
beddalaya wax soo saarkiisii, Cashuurta Berriga oo ah ta ugu badan
waxa innaga soo gala 8%-kiiba, 92% ayaa maqan, 92-kaa maqan, haddii
Shaqaalaha 20 iyaga loogu daro, waxa soo hadhaya 70%-kiiba. Markaa
toddobaatankaa hadhay waxay ku keeni karaan wax badan, wax waliba
waxay leeyihiin wax laga duulo, shaqaalaha haddaan xaqiisa la marin
oo aan beeshan la siin, intii lagu daryeeli lahaa in aad uga badan
ayaa luma ysa.”
Wasiirka Maaliyadda oo wax laga waydiiyey waxay ka yeeleen mid ka
mid ah Baabuurta Qaa dka keena oo ay qabteen isaga oo aan la
cashuurin, isla markaana doonayey inuu bilaa cas huur Hargeysa
ku soo galiyo, waxa uu ydihi; ”Waannu khasirnay 100% boqolkiiba
boqol, inay dhaafaanna may ahayn ee inay meesha cashuurta lagu
bixinayo maraan oo cashuurta laga qaado ayay ahayd, wixii iska
dhicdhici jiray ayuun bay ahayd, laakiin kolkii aannu qabannay
waannu khasirnay, kuwa dambena sidaas baannu damacsannahay, ka laba
jeer ku noqdana Jaadkaba waannu ka gubi Gaadhigana waannu kala
wareegi doonnaa.”
Mar la waydiiyey Wasiirka in Kastamka Kalabaydh lagu eedeeyo inuu
yahay mid musuq bad ani ka jiro, sidaa awgeed tallaabooyinka
ay ka qaadayaan, waxa uu ku jawaabay: ”Kolka me el lagu cusub
yahay Soomaalida in laysku maqlo maaha oo dadka is hayntiisa iyo
eedayntiisa ayaa badan, kolkaannu madaxda beddalno waxaannu
rejaynaynaa inay madaxdaasi wax ba dan daboosho. Mid baase
xaqiiq ah oo ninka cashuur qaadaha ahi hadduu meel ku raago wuu la
qabsadaa, oo imaka kala baydh qaarbaa illaa 2003 fadhiyey, kolkaa
waxaannu damacsan n ahay inaannu muddo gaagaaban isku beddalno
shaqaalaha cashuuraha, laakiin qofku mar ka uu meel ku raago
dan buu ku qabaa, markaa markaad meel fog u beddasho wax badanna
aanu qaadanahaynin wixii yaraa ee mushaharka ahaa uma qaybsamayaan,
taa lafteedu wa xay u baahan tahay in la tixgaliyo markaa
sidii aannu arrimahaas isu waafajin lahayn maad aamoo aan
qofkii shaqaalaha ahaa iyo qoyskiisii u qaybsamaynin mushaharku
daryeel in loo helo ayaa muhiim ah, markaa dib baannu ugu noqonaynaa.”
Sidoo kale, mar Wasiir Maxamed Xaashi Cilmi wax laga waydiiyey
natoojada ay soo saareen Guddi loo saaray inay ka soo taliyaan dayn
lacageed oo maamulkii hore ee Wasaaradda Maa liyaddu sheegeen
in lagu leeyahay, waxa uu ku jawaabay: ”Way dhammeeyeen koobbigii
Ma daxweynaha way u qoreen annagana way noo soo qoreen, markaa wixii
ka soo baxay weli annaga ayay wax noogu hadheen.”
Wasiirka Maaliyaddu mar uu ka jawaabayey su’aal laga waydiiyey cidda
qaadaysa cashuur laba dollar ah oo Madaarrada laga qaado, sharciga
cashuurahana aan ku jirin, waxa uu yidhi; ”Horta wixii Maaliyad ah
Wasaaradda Maaliyadda ayaa dawladda ugu xilsaaran, markaa wixii aan
sharci ahayn ee cashuur ah in la qaado maaha, ee waa in wixii sharci
ah la qaado. Imaka muddada aannu joognaa wax yar bay ahayd, markaa
dib baannu ugu noqonaynaa joojinta wixii aan sharci ahayn, laakiin
inta la joojinayo waa in wax lagu qabtaa.”
Gebagabadii Waraysigan waxa Wasiirka Maaliyadda la waydiiyey
dakhliga Dekadda Berbera oo ay marar badan hore u sheegeen inuu meel
leexsan maro halka uu hadda ku dhaco iyo cidda qaadda, waxaanu
su’aashaas kaga jawaabay oo uu yidhi Maxamed Xaashi; ”Waxa Dek
adda ka soo baxa wax waxa leh Dekadda, waxna waxa leh dawladda dhexe,
kolkii hore-se waxaba Dekadda ayaa lagu masa-bidi jiray way qaadan
jirtay odhan maayee, markaa imaka waannu hagaajinaynaa oo wixii
qaranku leeyahay waxa uu ku soo dhacayaa Miisaaniyadda, lacagta
cidda qaadaysana sharci-baa ka yaalla.”
Source:Wargeyska Hargeisastar
|