Shirkii London ninba dhan u badi, koox waliba ili tidhi oo ardaaga u boodey, la hagoogatey xarago.


 

“Waa laguu gafoo waa lagaa gardaraadayee, Gacalkaad lahayd baa yaxaas afkaaga gashee, m a gam oo hurdo wayga guurtee, Galbataye Allow gaban yahay ku gargaar, Garabkaaga Ilaah h a galee, garabkaaga Ilaah ha galee, Garabkaaga Ilaah ha galee, garabkaaga Ilaaha ha galee”. Ilaahay ha naxariistee waa ereyadii, laxankii iyo luuqdii Cumar Dhuule Cali



Shirkii London ninba dhan u badi. Koox walib lib iyo guul u gaar ah oo aan cidi la wadaagin ayay u damaashaaday, u dabaaldegtey oo u mashxarada. Koox weliba waxay ku andacooneysaa in ay riyadoodii u rumowdey. Koox waliba xarago ayay la hagoogan tahay oo lala tiicaysaa. Ilaa hadda lama soo sheegin cid ciil la hagoogetey oo mudfac ridey sidii aynu uga baranay shirarkii hore ee Somalida loogu qaban jirey Afrika.



Ree Galbeedka uu hurmuudka ka ahaa Ingriisku una midoobey in ay u taliyaan Somalida kala maqan, ee if iyo aakhiraba seegtay, kol hadduu meel iskugu keenay, guul baa u soo hoyatey oo xarago ayuu la hogoogteen oo toodii way u meelmartay. Damacooda qarsoon ee weli daaha laga rogina markii loogu duugey qalinka, ili yidhaahdey oo ardaaga u boode. Waxay u dabaaldegayaan in iyaga oo aan ku hawshaan jidkii Ciraaq iyo Afgaanistaan cagta loo saaray Geeska Afrika. Madaxda dalkan Ingriis khudbado cabsigelin iyo khawf u badan ayay Uunka maqashiiyeen, taasi oo marmarsiyo u siinaysa in la farageliyo oo ay laga maarmaan tahay in naf iyo maalba loo huro sidii wax looga tari dhibta soo fooleh.

Danbaa tidhiye lama duudsiyeen danabadii dhaadheeraa ee sookayaha in ay geed ugu jiraan geesinimo kaa raadsadey. Xagu gebi, xaguna gebi markay gelin ku eedaadey guntii baa walaclaysay, oo talladoodu waa allahay ka alla.



Somaliland waxay u dabaaldegtey, in si gaar ah loo tixgeliyey, oo sharaf iyo mudnaan gaar ah la siiyey danabkii dheeraa, Mudane M/weyne Axmed Maxamed Maxamud (Siilaanyo), waxay u damaashaaday in ka maqnaanshaha shirarka, haddii alla kuu roon yahay, ay boqolkiiba boqol dhaantey ka dhex muuqashadu. Waxay u mushaxarada in walaalahooda Somaliyeed la wada hadlo, oo ah qodobada aadka loogu bogey labada dhinacba oo koox waliba ka ulanayso in ay guul kama danbays uga soo hoyan doonto. Waxay u dabaal degeysaa fallaadh cirka loo ganay oo la filayo in ay soo noqoto.

Xaflad weyn oo lagu maamuusayey guulihii soo hoydey oo aan Nuur iyo Naaleeye loo kala hadhin oo farxada iyo raynrayn ku dheehnayd, oo London lagu qabtay shirkii kadib, waxaa si dadban loogu canbaareynayey kooxihii ku caan baxay shir diidka ilaa sabankii Cabdiraxman Tuur, Cigaal iyo Riyaale. Waxaa loo marag furay, iyada oo aan la magac dhebin, aqooyahanadii dhabta ahaa ee lagu canbaarayn jirey shirar ka qaybgelista, dhiirigelinta wada hadalo iyo ku hagoogashada tala xumaanta ka oogan geeska Afrika, oo toodii loo soo laabtay 21 sano kadib.



Haddaan denbiga iska dhawr, farxada iyo raynraynta dadweynihii gegida joogey, waxaa diley nabar aan daw lahayn. Waxaa hadheeyey khudbidihii ay madaxdoodu si isdabajoog ugu muujiyeen walaac ay ka qabaan beelaha baalaha oo gegida lagu damaashaadayey ka maqnaa, in badanina dudmo kaga maqan tahay dawladnimada Somaliland. Siyaasad lagu soo dabaalo oo aan ahayn ilamaadeer iyo ilma abtibaa la wada yahayna kumay baaqin. Taasina u malayn maayo in ay wax ka tarayso nabar aan dawo lahayn. Qiil diidan baa jira oo soomali waa wada ilma abti iyo ilmaadeer oo hore ayaa loogu qanci waayey oo dagaal looga baaqsan waayey. Hebel baa dawlada idiinku jira Siyaad ayaa kala quustay beelihii ka soo horjeestey ee la magac baxay SSDF, SNM iyo USC.



Waxaa sidaa si le’eeg loogu dabaaldegey, loogu damaashaaday, loogu mashxar guulihii iyo libtii ay shirka ka soo hooyeen iyo meeqaankii ay shirka ku yeesheen kooxda uu hogaaminayey Sh. Shariif oo loola dhaqmay Madaxweynaha madaxweynayaasha Somalidii ka qaybgalay shirka.

Shirkii kadib, waxay kooxdani abaabuleen xaflad weyn oo aan Nuur iyo Naaleeye loo kala hadhin oo farxada iyo raynraynta ka muuqata aan la malayn Karin. Gabayadii iyo qoob ka cayaarkii waxaa googoysey muwaadinka dhabta ah, Maryan Mursal Ciise iyo kooxaheedii.

Khudbadihii laga akhriyey marka laga reebo Faroole oo culayska saaray federaalka iyo Shariif oo ka goos qabsaday fedaraalka waxay u badnaayeen koonfur oo midaysan oo ay wada hadlaan walaalahooda Somaliland oo markii ugu horeysey kala soo qaybgalay shirkii London.

Waxaa ka muuqatey in ay leeyihiin bukaan jiif ayaanu ahayne waad mahadsan tihiin haddaad idinkoo bukaan socoda shirkii –cisbitaalkii- nagu soo booqateen, Ilaahay ha idinka abaalmariyo. Wada hadalkana Ilaahay ha innagu guuleeyo.



Haddaan intaa ku dhaafo soo dhaweyntii guulihii shirka lagala soo laabtay iyo damaashaadkii kooxaha bal aan isweydiino muxuu kaga duwanaa shirkani, shirarkii hore ee Afrika lagu qaban jirey?. Ma wax ha lagu sheegee maanka la kaashuu ahaa mise taayada ku soco oo shadhaabay cudud kuu sheegtay? Ma la hubaa in damac reer galbeedku ku egyahay daminta jalabutaynta alshabaab iyo budhcad badeeda?

Maanta dulmarkaa ha innoo joogto. Su’aalahan, Jawaabahooda waxaan u dhaafayaa Akhristaha.