Sanadkii Afrika (1960) muu noqon sanadkii Somaliland
Sanadka 1960-kii waxa uu diwaanka taariikhda ku galay
amma loogu yeedhaa sanadkii Afrika sababo dhawr ah
aawadood. Hadaba xuska 55-naad ee 26-ka June awgeed bal
aynu dib u jale ecno sababahaas iyo halkey Somaliland
kaga jirtey.
Dhacdoodyinka sababey in 1960 uu noqdo sanadkii Afrika
waxa ay yihiin:
1. 17 dal oo Afrikaan ah ayaa ka madax-banaanaadey amma
ka xoroobey xukunkii gumeysiga.
2. Orodyahaankii ugu horeeyay ee Afrikaan madaw ah
(Ethiopian Abebe Bikila) ayaa bilad dah ab ku guuleystay
ciyaarihii Olympic-ga ee Rome ka dhacey sanadkaas.
3. 14-kii December ee isla sanadkaas waxa ay Jimciyada
Quruumuhu (UN) qalinka ku duugtey qaraarkii ahaa in
xoriyad la siiyo wadamadii gumaysiga ku hoos jirey (UN
declaration on the granting of independence to colonised
countries and people)
4. Waxa kaloo sanadkaas qaarada saaqey dareen
Afrikaan-nimmo (Pan-Africanism sentiment)
Somaliland halkey kaga jirtey dhacdooyinka sanadkaas
waxa weeye iyadoo ku jirtey 17-kii dal ee 1960-kii
xoriyada qaatey iyadoo waliba aheyd wadankii 4-raad oo
isla maalin madax-banaa nida qaateen Jasiirada
Madagascar. Balse waxa isweydiin mudan halkeynu kaga
beedhney ift iinkii sanadkaa bidhaamey ee unkey wadamada
badan ee Afrika-da ah ee aynu maanta maga cyadooda wada
naqaano?
Markii 26-kii June 1960 qaadaney madax-banaanideenii
waxa maalintii ku xigtey ee taariikhdu aheyd 27-kii June
fadhiistey Baarlamankii Somaliland oo ka doodey
sharciyada midawga lala mi doobayay dalkii Somalia
Italiana. Dood ka dib Baarlamankii Somaliland wuxu
ansixiyay midawgii bilaa shuruuda ahaa ee Somaliland iyo
Somalia. Shurucda midawgu (Act of Union) wuxu ahaa
sharcigii ugu horeeyay (Law No.1) uguna dambeeyay ee
Baarlamanka Somaliland ee madaxa banaanaa ansixiyo.
Ansixinta axdigii ama sharciyadii midawgu (Act of Union)
waxa ay sadqaysay madax-banaani dii maalin ka hor la
helley waayo waxa qodobka ugu horeeyay axdigaasi
dhigayay sidatan: Dawlada Somaliland iyo dawlada Somalia
waxa ay ku midoobayaan oo ay waligood mid ku ahaa nayaan
Jamhuuriyada cusub ee madaxa-banaan ee dimuqradiga ah
magaceeduna noqon doo no Jamhuuriyada Soomaalida (the
State of Somaliland and the state of Somalia do hereby
uni te and shall forever remain united in a new,
independent, democratic, unitary Republic the na me
whereof shall be the Somali Republic). Arinka 26-ka June
taariikhda Afrika ka saarey waa dhacdaadii 1-da July iyo
maalintii xoriyada Somalia. Halkii reer Somalia 1-da
July ka hor Baarla mankoodu ka ansixin lahaa sharcigii
midawga ee Somaliland soo ansixisey si midawga 2-da dal
sharci u noqdo, 1-da July-na loo dabaal daggo 2-da
dhacdo ee kala ahaa xoriyada Somalia iyo midawgii
Somaliland iyo Somalia, ayaa waxa ay dhagaha ka
fureysteen codsigii reer Somaliland oo waxa ay
agaasimeen uun xafladii madax-banaanidii Somalia.
Waxa xusid mudan qoraalkii (article) jariirada Daily
Mail ee London ka qortey dhacdadaas oo ciwaankiisu ahaa:
The colony that rejected independence (Maxmiyadii diidey
madax-banaani da).
Xaqiiqadu waxa ay tahay in Somaliland laga bilaabo 1-dii
July 1960-kii ilaa iyo lagasoo gaadha yay 18-kii May
1991-kii ay ahayd dhul ay Somalia xoog ku haysato oo ay
gumaysato. Taasi w axa cadeyn u ah iyadoo reer Somalia
xashiishka ku dareen axdigii midawga ee Baarlamanka
So maliland ansixiyay, ka dibna 2-dii waddan ee midoobey
magacoodii Somalia u bixiyeen oo halka as taariikhdii
Somaliland lagaga tirtirey qalbiga dadka iyo maalmaha
madax-banaanida Afrika. Sidaas ayeey Somaliland uga
qadey iftiinkii 1960-kii baxey oo ay qeyrkeed uga
hadhey.
Hadaba su’aashu waxa ay tahay cashar ma laga bartey
khaladkaas dhabar jabka ahaa oo jiilk a maanta joogaa ma
ka hortaggi karaan in ay taariikhdu soo rogaal celiso?
Aniga calaamado (signs) suurta galin kara rogaal celin
taariikheed ayaa ii muuqdoo wadnahaa n farta ku hayaaye
bal ha la foojignaado!
Hambalyo sanadguurada 55-naad ee 26-ka June.
Allow adaanu magan kuu nahay.
Iid Xasan Aw Muuse,
Somaliland Activist
iidsl@hotmail.com
|