MAANTANA DIRRAY MAAX KA DEYEYAAN
Wuxu yidhi ninkii gabyey:
"Dar uu miriray maankiyo qalbigu Moharaddii nuurku
Maandhow qur'aanbaan u marin magane waa yaabe
Adoo miim macnaha uga waduu gidaar madax saaraaye
Allaa maaligay muran ka keenaane."
Muddo kow iyo labaatan sannadood ah ayaa ka soo
wareegtay markuu dalka la isku od han jiray Soomaaliya
haligmay. Burburkii ku habsaday dalkaa Soomaaliya la
odhan jirey ka dib dad ka reer Somaliland waxay bulshada
caalamka u gudbiyeen Bishii May 18, 1991 war murteed ay
ku caddeeyeen in ay dib ula noqdoon lahaanshihii
qarannimadoodii iyo madaxbannaanidoodii a y heleen Bishii
June 26, 1960 iyaga oo ka duulaya sharciyada iyo
qawaaniinta dunidfa laga dha qmo. Isla kow iyo labaatanka
sannadood waxa la sameeyey cilmi baadhis tiro badan iyo
faaloo yin ku saabsan sharciyadda ay ku qotonto in
Somaliland xaq u leedahay qarannimo ay kaga mi d noqoto
beesha caalamka isla markaana aanay ka horimanayn
shuruudaha lagu xujeeyo aqo onsi dal. Xaqiiqada jirtaana
waxa weeye in caalamku hore Somaliland u aqoonsaday
iyadoon ay jirin wax "Jamhuuriyad Soomaaliyeed" la yidhaa
haba yaraate.
Shaadkan Jamhuuriyadda Soomaaliyeed waxa iska leh
Somaliland, Soomaali konfureed mid ay iyadu gaar u
leedahay ma jiro e kii Somaliland ayey muddo kow iyo
sodon sannadood ku dhow ergisey u gashanayd; markuu
ninkii huga lahaa maradiisa ka xayuubiyeyna waataa
Soomaali konfureed meehanaabaysa ee sidii ninkii
bugaanka ahaa boqol u talida noqotay. Maaweelo iyo
mededaalo waxa walaaleheen reer konfureed u noqotay "MIDNIMADA
SOOMAALIYEED WAA MUQADAS" oo ah weedho liddi ku ah
diinta suuban ee Islaamka, sababtoo ah shayga keli ah ee
muqadas lagu tilmaamay lana bedel karini waa Qur'aanka
Kariimka. Aadama ha yidhaa midn imo Soomaaliyeed ayaa
muqadas ah kaafir baadiyaysan.
Somaliland ayaa hormood ka ahayd in la mideeyo
qowmiyadda Soomaaliyeed ee Geeska Afrika ku dhaqan ee
gumeystuhu kala qeybiyey. Arrintaasi iyo sheekadeediiba
madhalays ayey noqd een uu sidii loogu hungoobay weynu ka
warqabnaa oo maanta tafaasiil dheeraad ah inoogama
baahna: Waxa u horeysey DJibouti oo maanta waa dal
madaxbannaan, midnimo shan Soomaa liyeedna ma hadal
hayaan; intii Kililka Shanaad ee Itoobiya ku noolaydna
maamul hoosaad ay u madaxbannaanyihiin ayey haystaan
iyadoo weliba distoorka Itobiya jideynayo in qowmiyad dii
rabtaa go'i karto; Gobolkii Waqooyi Bari ee dalka
Kiiniya Soomaalidii ku noolayd waxay door bideen in ay
dowladda Kiiniya wax la qaybsadaan halkoodana ku
negaadaan mar haddii la waa yey hummaagii shantoo
isweheshaday!
Walaaleheen reer bani Muqadas wasxan odhan lahaa
dhallaan habaabistaa soo hiraysa ayaa harraadka iyo
surmiyiga idin haya labadaba idinka demindoontee
durdurada haka daalin abid kiin. Maalin dhoweyd mid aad
moodo in aanu geeridii nebi Muxamed (Sallalaahu calayhi
wasa lam) ogeyn oo lagu magacaabu Ina Xoosh oo idaacad
laga wareysanayey ayaa wariyihii sua'a alay ergooyinka
Somaliland ee distoorka la dhaqan gelinaya inta ay
tiradooda iyo magacyado odu yihiin; waxanu ku jawaabay,
"Haddee liistadii magacyadu ima hortaalo, waxase kuu
sheeg a hayaa in intii hadhsanaydna soo qulqulayso!!" Kuwa
uu xilka u hayana maxaad u malayn sow xaalkoodu ma aha:
" Subaxaan al-alidii khalaqa al bahiimata wal bashar."
waxa intabase ka sii meeqaam hooseeya kuwan madax
dhaqmeedka isku sheegaya ee reer S omaliland ee
garbaduubka looga hayo shirka beelaha koonfureed uga
socda Xamar. Iyagana waxa lagu sifayn: "Noole mootan oo
inta qubuuraha ku duugani ka karaamo roontahay."
Nin dadkii hore ahaa ayaa laga hayaa: "Wallee haddan
karinkaa laga guurin gorayo heeryeys an ayaa inagaga soo
bixi; maalintii dambe ayaa gorayadii oo qoorta ku sidata
karbaash hilinkii ka soo mudh tidhi.." Waxan uga socdaa
irrid labaatan sannadood quful ku xidhnaa ayaa
xuku umadda Somaliland afartii ferdadoodba mar keli ah
ballaqda iyada oo lagu andacoonayo fursa d aan hore u
jirin ayaa maanta Somaliland heysataa; shirka London ha
laga qeyb galo; laga qe ybgelye maxaa faa'iido ah ee laga
helay? Waxa keli ah ee laga korodhsaday intii marka
horeba ka soo horjeeday qarannimada iyo jiritaanka
Somaliland oo ad moodo in xabsi laga sii daayey; durba
fadal dheertii maratoonku waa kuwa istaadyo Circolo
Centro Sportivo iska xaadiriyey.
Haddiise markii dabarka laga furayey sharicigii
xakamaynayey, xukuumaddu waxay u martay Goleyaasha
sharci dejinta ee ummaddu u igmatay hawlahaas, maxay
hadda xukuumaddu had ba ula shiraysaa madax dhaqmeedka
dalka markay arrintani soo foodsaartay? Madax dhaqme edka
dalku hay'ad sharci dejineed oo distoori ah ma aha sabab
loo hawl geliyaan ma jirto e' waa maxay qiiq isku
qariskani? Waa xaajo la majara habaabinayo oo anshaxii
iyo hab dhaqan kii dowladnimoba ka baxsan; sheekadu ma
siday bes uga tahay mise wax mise messha ammu uro kale
ayaa ka hig leh?
Shirkii London intii uu socday wax aynu warbaahinta ku
arkeynay in xukuumadda Somaliland codsi ay kaga qeyb
gasho shirka Soomaalida loogu qabano dalka Turkiga u
gudbisey dowladda shirka qaban qaabinaysa. Hadda
xukuumadda Somaliland waxa ka soo yeedhaya in laga
noqda y ka qeybgalka shirka Istanbuul. Sida la ogsoony
ahay markii dowladda Ingriisku ku dhawaaq day shirkii
London, xukuumadda Somaliland wey ku qacansaydhay;
markii wufuud farabadan dalka galaabixiyeen, go'aankaasi
wuu dhicisoobay. Maantana marka dhow wefti oo Turki
Jumh uuriyet ka socdaa sidii caadada ahayd dalka
yimaadaan, marlabaad ma laga yaaba xukuumad da Somaliland
in ay tidhaa IGAMA QUDHUNTOW, IGA GUBATOW?
Waxa kaloo intaa dheer ceelalyadii shirkii Embagathi
waatan loo magacaabay danjiraha xarun ta laga maamulo
dalkii la odhan jirey Soomaaliya; wallee waxan maalinba
mid aan loo fadhiyin ummadda lagu soo dhextuurayo fari
kama qodhnee, waxan u malayn in maalin dhowna la arki
innagoo ciddi dalkan lagu aaminay raad goobayna.
Isku soo wada xooriyoo hadda waxa inagu soo foolaya
mawjado siyaasadeed oo u baahan in lagaga hortago qorshe
iyo xeel dhidibo adag ku taagan oon hadba sida gabal
dayaha dhanka qoraxdu jirto u janjeedhsan. Geedu hadda
halka ay maraysaa waa ciirciir iyo.....? Shirka Turkig u
qabqaabinayo meel Somaliland uga bannaani majirto, ka
qeybgalkiisuna wax innoga soo kor dhayaa haba yaraate ma
jiro. Sida awgeedna u hanqaltaagiisu wuxu durayaa
karaamada, sha rafta, iyo milgaha dowladnimo, waxa kale
oo uu meel ka dhac ku yahay jiritaankeena ummad
ahaaneed. Shirkii London hadday bulshada caalamku ku
baaqday in ay wada hadlaan Soomaa liya iyo Somaliland,
waxa arrintaa jidgooyo u dhigay wadaad Shariif oo ilaa
hadda farogelin ba dheedh ah ku haya qarannimada
Somaliland. Hore wuxu u sheegay in uu aqoonsaday
qowlay satadii Taleex. Markuu horjoogaha Budhcad badeeda
Majeerteniya u hanjebayna waa kan er gadii wadahadalka
uga qeygelilahayd ku soo darsaday dad ka soo jeeda
Somaliland. Haddana waxa uu u gacan haadinayaa madax
dhaqmeed dhuuni raac ah oo Somaliland ku abtirsada.
Sidan marka xaalku yahay
mooryaankan wadaad Shariif hor boodayaa ma yihiin kuwo
wada hadal lala yeesho? Bushada Caalamku xaq inooghuma
laha in ay inagu xujayso dal aan jirin ka raadsada
qarannimadiina; sababtuna waa arrin toos uga hor
imanaysa waaqicii iyo sooyaalkii taariikheed,
sharciyeed, iyo siyaasadeed ee Soomaaliya. Soomaali
koonfureed hadday ka kori weydey in ay qori dableh hadba
dhinac inaga qabadsiiyaan, sida aynu ula dhaqmayno waa
in wax weyn laga bedelaa iyaguna maangadahaa abaarta ah
iyo diiridaa maax ha ka dayaan.
Axmed Cali Ibrahiim Sabeyse
May 9, 2012. |
|