Doorashada madaxtinimo ee soo socota waa tii ugu adkayn ee ina soo marta

Doorashada madaxtinimada ee fooda inagu soo haysaa waa marxaladii (the toughest challenge Somaliland ever faced) ugu adkayd ee Somaliland soo marta (do or die time).

Maqaalkan akhristow wuxuu ku sawirayaa xaalada Somaliland (SL) marayso iyo duruufaha adag e siyaasadeed iyo dhaqaale iyo bulshaba ee adag ee wadanka soo wajahay. Hadaba anigoo ah madaxda xisbiga UCID ee qurbo jooga oo dalkana soo joogay 20/07/08 ilaa 01/09/2008 islamarkaan booqda dalka ugu yaraan mar ama laba jeer sanadkiiba, ayaan maanta jecelahay inaan dhamaan shacbiga reer Somaliland ku baraarujiyo xaalada siyaasadeed ee adag ee maanta wadanku marayo si bal qof waliba uu caqli u keeno SL kaga samatabixi karto duruufani kor ku xiusay ee adag. Somaalidaa tidhaa daadku intaanu ku soo gaadhin ayaa la iska moosa.

Hadaba hadaan ku horeeyo hogaaminta Siyaasadeed ee Madaxwayne Daahir Riyaale mudadii lixda sano ahayid ee uu dalkan hogaaminayey waxay ahayid mid Somaliland aan habayaraate wax horumar ah wadanka ay ku soo kordhisay aanay jirin. Balse wadanka ay galisay khilaaf hore leh oon aan ka jirijirin intaanu hooganaka dalka aanu dhaxlin. Haseyeesha lagu xususan doona nasiibdarada uu wadankan dhaxalsiiyey ee ah burburinta sharciyaadi SL ku kala dambeeysay oo ahaa kuwii isaga surtogaliyey inuu hogaanka wadanka hanto.

Madaxwaynaha hadu wax uu ku tuntay shuruucdii dalaka, waxa uu baabiyey, golahii guurtida oo uu isagu yahay manta gudoomiyaha gurtida taladu ka godo, maxkamadii distooriga oon gaadhikarin talo aan madaxwaynaha raali galin Karin. Golahii wakiilada oo noqday gole qaybsan islamarkaan goaankasat iyo talo kasata ooy goyaan ay dib u soo celiyaan golaha guurtidu. Sidaasi daraaded hadii bari la isku khilaafo doorashada soo soosocota gole sharciyeed oo distooriya oo ka garniqi karaa majiro.

Waxaa nasiib daro ah in maanta sida Hargeeysa oo ah caasimadii dalka aanay biyo lahayn Foostada biyahu ay marayso shilin SL 10,000 oo ku adag reerkasta iska ilow wax dhari la saare anay awoodi Karin inay foosta biyah ah dhaqaalahoodu ka badiso.

Markaa intaasi la isku soo xooriyo dawaladu waxay ku caanbaxday oo ay noqotay qawlaysato ku hawlan boobka hantida qaranka iyo dilaalida khayraadka dalku leeyahay (ka xoolayso ayaama ku hadhaye xaalkeedi noqday).

Waxaan intaasi sii dheer iyadoo dawlada hadu tahay (manta) tii halkay dalkan ictiraaf u raadin lahay is hortaagtay iyadoo ka duulaysa inay iyada icitiraaf la’aantu ugu badinayso. Labadan tusaale ay taasi daalili cad u ah:

1. Muda kordhintii halkan sano ee guurtidu ay ku sababeyeen in SL tahay dal aan nabadi ka jirin. Arintani waxay guul u ahayid (golden opportunity) dawlada Imabagaati iyo cadawga SL mar ay Saxiibada Somaliland doonayeen in golaha Security Council ku uu mawqif ka soo saaro arinta citiraafka SL. Balse Cabdillahi Yusuuf u sababayntii mudo kordhinta halka sano uu kaga faiidaysaty inuu UN kaga doodo in Somaaliya meel nabad ahi anay jirin, kuna daray intaa bal in aanay golaha Security Council ku aanay fududaysan warbixinta muda kordhinta ee Golaha Guurtida ku sababeenyeen ee ah Somaliland nabdi kama jirto, laguna faafiyey warbaahinta adunka (sida BBC monitoring oo English ku turjumtay sababayntii Gurtidu ee muda kordhinta halka sano ee madaxwaynaha iyo ku xigeenkiisa). Taasi waxay fajac iyo amakaak ku riday saxiibadii Somaliland ee u hormoodka ka ahayeen wadamada Marykanka iyo Ingriisku iyo South Africa.

2. Dawlada hada iyadoo si badheedh ah u la dagaalamaysa citiraaf SL hesho waati tidhi si badheedh ah u tidhi SL waxaa ka jira argagixiso markay xidhay gudoomiye ku xigeenkii hore ee gudiga koomishanka doorashooyinka qaranka Xirsi Cali Xaaji Xasan lana xidhiidhisay kooxda Alshabaab oo liska argagixisada gacan saarka la leh Alqaacida uu Marykanku ku daray . Arintan oo warbaahinta caalamka oo dhan lagu faafiyey ma ahayin kumana koobnayn shakhsi qudhee waxay ahayid mid lagu xumanyey aqoonsiga Somaliland. Maantana xagal daacisay aqoonsigii Somaliland ilaa inta la ina soo badhayo ee la odhanyo Somaliland waa dal aan argagixiso anay ka jirin dawladaha Maraykanka iyo Europe inagu soo deg degimayaan ilayn inaagaa xadhigeeni isku dabnay oo nidhi argagixiso ayaa dalkayaga ka hawlgasha e


Labadaa arimood waxay tusaale cad u yihiin in dawlada hadu tahay ta hortaagan ictiraaf inuu dalkani helo oo wakhtigan aduunyadu rabatay inay meel iskadhigto arinta ictiraafka SL oo caalamka ku ahayid laf hunguri gashay.

Hadaba waxaa manata cad hadiiba doorasho xor ahi wadankan ka dhacdo in cidina vote siinayn dawlda hada oo dadkii uu oomanyihiin isbedel siyaasadeed oo Somaliland loogu soo dabaalo wadadii cadayd. Qofkasta oo xisbiga UDUB u codayaan u noqon doono qof danaysate ah ama Somaliland ku burburinaya. Bal caqli keeno maant ma ku badbaadi doonaa shan sano oo dambe oo rajo beel ah iyo maamul xumo ah. Jaawaabtu waa maya oo UDUB oo soo noqotaa waa rajo beel iyo Somaliland oo beel beel loo kala guuro ama qaran jab.

Hadaba xisbiga Kulmiye iyo mudane Maxamed Axmed Maxamuud (Siilanyo) dhidibada ma u tagi karaan oo ma dhamaystiri doonaan mashruuci SL ee noqday cidina uma maqna ceelna uma qodna mise xalku wuxuu ku jiraa Xisbiga UCID iyo Mudane Faysal Cali Waraabe.

Hadaba hadaan ku horeeyo ka hore (kulmiye). Waxaa cad in kulmiye uu ahaa xisbi shacbigu markasata u arkayeen inuu 100% uu dhaami doono UDUB wadankana laxel jeclo ka leeyahay. Shacbiga Somaliland tageero iyo abaal wayna u hayeen marku xisbigaasi 80 cod oo xaaran ah oo boob ah iyo hantidii qaranka loo isticmaalaya uga hadhay dawlada si nabadgalyda dalka iyo SL u badbaado.

Xisbiga Kulmiye waa ka dawlada hada jirta eedaymo iyo xadhig kula kacday madaxdiisa si nabadgalyada loogu xumeeyo balse xisbigani markasta mujiyey dulqaad iyo wadanimo isagoo eegay danta shacbiga iyo nabadgalyada Somaliland.

Ku darso xisbiga Kulmiye wuxuu soo bandhigay dimoqraadiyadii ugu waynayid ee xisbi siyaasadeed dhexdiisa ka dhacda. Nasiib darose taasi si qiirtay kadib markii xubnihii golaha dhex lagu soo xulay beelo ama habkii shirbeeledkii aynu ka soo digo roganay.

Isku soo duubo, manta xisbigii Kulmiye waxaa ku yimid kalajab iyo burbur dhexdiisi ah.

Si walab haw dhacdee xisbiga kulmiye burburkaasi ku yimid awgeed maanta waxaa loo arkaa mid aan talada dalka hanan Karin una kala qaybsan:

1. Kooxo iska soo wada horjeeda kuna midaysan kaliya inay kursiguun gacantu u soo gasho, islamarkaana aan lahayn siyaasad hogaamineed oo cad;

2. Garbyada kulmiye oo loo arko hadii maamulka wadanku gacanta u galo in iyaga dhexdooda dagaal hor lihi ka dhex dhici karo nabadgalyada dalkana khalkhal galin karta;

3. Xisbiga kulmiye sida UDUB waxaa aad looga shaki qabaa in aanu daacad ka ahayn gooni isutaaga iyo aqoosi buuxda ooy SL hesho balse sida UDUB ay qabaan muqif qarsoon. Fikirkan waxaa sii xoojiyey tageerada u gudoomiyaha xisbiga siyey Cabdiraxmaan Saylic ee lagu foogaynayey Mujaahid Cabdiraxmaan Aw Cali oon isgau marna aan ogalayn in qadiyada Somaliland la galiyo gogortan; iyo

4. Dad ku dooda oo qaba in siyaasad mustaqbalka ee Kulmiye ay tahay gacan uur ku jirta oon cidina saadalin karin jihada siyaasadeed eey qaadi doonaa (Somali wayn ama Somaliland) hadii xukunku gacanta u galo Kulmiye.

****Hadaba marka duurufahaasi miisankooda la eego kor ku xusan kulmiye Somaliland xal u ma ah.

Hadaba mannta xalka SL wax uu ku jiraa UCID iyo Mudane Faysal Cali Waraabe oo hogaanka dalku gacanta uu galo keeni doonan waa cusub oo u barya SL iyo dabayl caafimaad oo markale soo dhacda.

Bal hada eeg kaliya waxqabadka iyo wadaninimada xisbigu ku si foobay mudadii todobada sano ee u jiray:
1. UCID waa xisbiga ugu horeeyey ee horseeday hananka xisbiyada badan ama xisbiga xalaaleeyey Distoorka SL ee UDUB iyo Riyaale ku tunteen imika;


2. waa xisbigii la dagaalamay salaadiintii qaran dumiska ahaa ee ka soo horjeestay dawladii marxuun Maxamed Xaji Ibraahim Cigaal;


3. waa xisbigii dantiisa ka horumariya danta dalka, gudoomiyaha xisbiguna waa gudoomiyihii kaliya ee saddexda xisbi qaran ee wakhtigii maxkamadaha yidhi “SL oo maxkamadaha ku biirta waxaan ka xigaa anigoo Somaliland ka haa jira. halka Madaxwaynaha iyo gudoomiyaha Kulmiye anay wakhtigaa mawqifkooda aanay cadayn.
 

4. waa xisbiga kaliya ee shacbiga Somaliland isku raacsan yihiin hadii uu talada wadanka qabto ay Somaliland nimdu ka goan tahay gorgortana aan galin doonin;

5. Waa xisbi balan qaaday hadii talada wadanka gacanta u soo gasho inay mudo sanad ah aqoonsi Somaliland beesha caalamka uga keeni doono;

6. Waa xisbiga ku balan qaaday inay abuuri doonaan shanta sano ee ugu horeeysa 1 million oo shaqo ah (one million job creation)

7. waa xisbiga sida magaciisa ka muuqata daryeel (welefare benefit) dadka u dan yare ee halgankii dib xoreynta dadkoodu ku shihideen u fidin doona dhaqaale joogta ah;

8. Waa xisbig kalsooni wayn ka haysta labada xisbi qaran ee kale iyo shacbiga Somaliland oo manta natiijao kasta oo doorasho oo dalka ka dhacad hadii xisbigu hal cod dheeri ku soo baxo aanay wax dhibaata ahi ka dhacayn dalka.

9. Sida wadaniyada iyo lexel jeceleda leh ee xisbigani uga damqado dhibka SL waxaay soo jiidatay sheekh ka mid ah sheekhyada magaalada Hargeeysa. Sida Sheekh Siira oo ah sheekha masaajidka Xawaadle ayaa maalin salaadii u tukineyey ee Jimcaha o isagoo ka marag furaya wadanimada Gudoomiye Faysal Cali waraabe yidhi. Ilahayow guusha Faysal sii wuu naga farxiyey xalay (wakhtigii mudo kordhinta la iskuhaystay). Sheeku waxa uu yidhi anagoo ka warwarsan alow maxaa dhici shirka ma ku heshiin doonan oo Ilaahay danta shacbiga ma garansin doonaa ayaa isagoon gurigiisi tagin oo meel kale ku baydhin ayuu TV toos u tagay Faysal si u umadan oo waran warwar ahi ku tagnaa oo uu naga farxiyey markuu TV ga ka yidhi waanu heshiinay oo wax dhacayaa ma jirto. Taasinay waxay ku tusaysaa ayuu sheekhu ku daray sida uu Faysal u dareemayo ama u og yahay caloosha dadkiisa alow guusha sii..

Markaasi muwaadin caqliga wanaagsani wuxuu odhanayaa hadaad rabto Somaliland oo dhakhso aqoonsi u hesha, Somaliland oo nabada iyo barwaaqo ku naalata, SL oo daryeesha qoysaskii mujaahidiinta dalkan u soo shihiiday iyo SL tu qof waliba rabay inuu arko e shacbigeeduna u daryeeli buuxda ku haysto waxay ku jirtaa Xisbiga UCID iyo Mudane Faysal Cali Waraabe oo hooganka wadanka rabi gacanta u galiyo.
 

 



Waa Qalinkii Mr Ahmed Abdi Isse BSc (hons)
Gudoomiyah Xidhiidhka Caalamiga ee Xisbiga UCID ahan Xubin Gudiga Fulinta ah.
Email Please email your view and opinion to this article to: isseahmed@hotmail.com