DAWALADA A-SILAAYNYO WAA DAAUUS LEH LABA NABAR OO U BAAHAN DAWEYN DEDEG AH

 


Shacabka reer Somaliland oo dhamantood ka siman baahida aha iney helaan dawlad la tac aasha afooyinka dib u dhigey Africa oo dhan ee ay ugu horeeyaan qabyaalada, eexda iyo jahaligu ayaa waxa hubaala in durtaba ay ay muqdaan laba arimood oo bukto iyo boog ca abuqa ku noqon kara dawlada A-Silaanyo.

Hadii dib loo milicsado hogaamadii Somaliland ee ka horeyay maamulkan cusub ee hada ta lada dalka la wareegay, ayaa waxaa la odhan karaa iyaga laftoodu waxaa saheyday  xan uuno la odhan karo dawo looma waayeen ee dabiib ayaan la iskuba dayin.

Tusaale ahaan maamulkii u danbeyay ee uu madaxada ka ahaa Mudane Daahir Riyaale  Ka ahin, oo cardka kaliya ee maanta uu haystaa yahey sidii sharafta laheyd ee uu ugu qance y natiijadii ka dhalatey doorashooyinkii bishii june dalka ka dhacay, ayaa waxaa la odhan karaa sababtii ay kuraasida ku waayeen Riyaale ciidankiisii waxey aheyd oo xanuunadii  d iley kow ka ahaa musuqmaasuq, maamul jilicsan, madaxweyne aqoonta la col ahaa iyo  wa siiro intey shaqadoodii gabeen ka shaqeeyay keliya sidii ay kuraasida u ilaashan  lahaayee n. Camal guulwadeyn iyo in dadkii qaranka laga horeysiiyay danihii gaarka ahaa.

Hadaba iyadoo mudo yar laga joogo markii talada dalka uu la wareegay xisbiga KULMIYE, madaxweynaha dalkana loo doortey hogaamiyhii hore ee xisbiga mudane Axmed  Moham ed Mohamud Silaanyo ayaa haba jireen cabashooyin ah in beelaha loo kala badiyeye,  wax aan la dafiri karin in hogaamiyaha dalku uu soo dhisey gole wasiiro oo leh koofiyad  macq uula ama hadii si kale loo yidhaado ay ka mid yihiin rag aqoon, karti iyo waayo aragnimaba u leh jagooyinka loo doortey.

Marka hadaba la qaato ee shifo lagu afsaaro inuu Madaxwenyne Axmed M.M.Silaanyo uu soo dhisey gole dawladeed oo cuntami kara, ayaa waxaa dhanka kale jira oo ishi  halacsa neysa in dawlada la dhisey ee quruxdeeda daa`uuska la mooda ay baalsha hoostooda ku leeday laba nabar oo u baahan daaweyn degdeg ah.

Nabarada cabsidooda leh ee halista ku noqon kara dawlada Axmed Silaanyo oo mida durt aba cad yahey ka kalena uu jiro shaki weyn iyo hadal hayn hubaal u dhaw ayaa waxa wax ey kala yihiin.

1.Qodobka kowaad ee shakigiisa leh una muuqda sida cadeeda oo kale ayaa ayaa waxa uu yahey yahey in jiraan jagooyin la magacaabey oo aan distoori aheyn amaba leh awoodo dadban oo aan cadeyn, sida jagada Chief Of Cabinet. Jagadaas oo xaqiiqdeedu tahey qof loo cabrbiniyo inuu mar uun noqodo hoogamiyaha dalka ee mustaqbalka.

Iska daa Somaliland oo marka dib loogu noqodo ilaa dikteytarkii Siyaad Bare may jirin cid si toosa ugu magacwonedy jago u gogal xaadheysa in xukunka la iska dhaxlo lana  samee yo cid loo gardaadinayo iney jagada qabtaan mustqalka . Qoonsda halkaa waxaa ku jira qabar laxaad weyne.

Waxaad xagan hoose ka akhiriyi kartaa inta nin ee soo qabatey dalka Japan jagada Chief of Cabinet ee aakhirkii dalkaa ka noqotey Raysalwasaare iyo bal waxa ay sideedaba tah ey shaqada Chief of Cabinet.

In Japan, the Chief Cabinet Secretary ,is the Minister of State charged with directing the Cabinet Secretariat. The Chief Cabinet Secretary serves as the government's press secretary, conducts policy research, and prepares materials to be discussed at cabinet meetings. The Chief Cabinet Secretary's office is located on the fifth floor of the prime minister's official residence in Tokyo.

Before and during World War II, the position was known in Japanese as (naikaku shokikanchō?). The modern position was created on May 3, 1947, shortly after the passage of the Constitution of Japan, and elevated to ministerial status in 1966. Yasuo Fukuda, who served under Yoshiro Mori and Junichiro Koizumi, is the longest-serving Chief Cabinet Secretary in history, having spent over 1,289 days in office.

Since 1947, the office of Chief Cabinet Secretary has been regarded as a stepping stone to the post of prime minister. The first Chief Cabinet Secretary to become prime minister was Ichiro Hatoyama, formerly Chief Cabinet Secretary to Gichi Tanaka. Since then, eight other Chief Cabinet Secretaries have become prime ministers, most recently Shinzo Abe and Yasuo Fukuda.

2.Faragelinta ganacsiga xorta. Waxaa jira sawiro iyo shakiyo ku xeeran dawlada cusub ee loo doortey Somaliland kuwaas oo ah in dawlada Cusub ee Somaliland loo doortey aaney sinaba u gafi doonon iney ku dhiirato in ganacsiga xorta ah ee suuqa loo garbaduubo ama loo saxeexo cid gaara, taas oo hadii ay dhacdo noqon karto Chief of Cabinet kale oo laga dhex doortey suuqii iyo ganacsiga oo hore ugu socdey dariiqada ah, kartida iyo in shirkad kastaa ay taalabsato inta taagteeda iyo sumcadeeda wax qabad ay tahey.

Gebagebadii iyo guntii waxaa haboon in Madaxweyne Axmed M.Silaanyo uu ka  diktoonad oo duufanada iyo aafooyinka Afirca dib u dhigey ee ay ugu horeyaan eexda iyo musuqa iyo maamulka oo cid gaari u fara dhuudhuubnato. Waxaana taa badalkeeda u fiican inuu magac uga tago dadka daalan oo inta uu kursiga uu joogo uu la dagaalmo arimahaa  dib dhaca sababa.

 

 

 

Waa Qalinkii:Osman Omar Dool
Oslo Norway
omardool@hotmail.com