Beelo Shiray Ma Aha e Waa Cawil iyo Hadhaagii UDUB

Waxay xukuumaddu madaxa kala soo kacday arbush iyo cabashooyinka dadka ku  qadhaabana yay magac beeleedyada ee ku cabanayay inaan beeshooda la siin “wasiiradii ay xaqa u  lahaay een”. Waxa imika tii beddeshay kuwo ku hanjaba inay qaadi doonaan tallaabo xukuumaddan  dh axalsiisa “cawaaqib xumo” haddii aanay yeelin sida ay doonayaan.

Dadka arbushka wada waxa ugu mudan kuwa sheegta oday beeleedyo sheeganaya inay  metel aan beel-wayn aan la garanayn goobta iyo wakhtiga la wakiishay ee ay heleen kalsoonida  bee shaas. Waa meel ka dhac iyo nusqaan in odayaashaas tirrada kooban ee hoolalka yaryar ku  sh iray ay sheegtaan inay metelaan baalweyn kala aragti iyo fikir iyo aqoon duwan oo kala  taag eera saddexda xisbi qaran.

Waxa mudan in lays xasuusiyo isbeddelka dalka ka dhacay cidda keentay inay ugu badnayd dha linyarada iyo haweenka halka odayadu ahaayeen kuwo aan habayaraatee lagu arag goobaha codaynta halka goorwalbana ay ka soo horjeedeen in dalkani sameeyo wax horumar ah oo  dhi nac maamul iyo dimoqraadi midna. Haddaba haddii odayadaasi xukuumaddii hore uga barteen in marna lagu dhaqo xeer jajab marna xoolaha qaranka oo lagu kirayso taasi meesha way ka  bax day wakhtigoodi dhamaa, xukuumadda hadda joogtaana waa tii ay ku xisaabtamayeen jiilka  cu sub ee beri dhaxli doona dalkan.

Odayadaas farakutiriska ah ee shirarka qabsaday oo aan ka sheegi karo kuwa ku kala shiray  B oorama iyo Burco waxay shirarkoodu salka ku hayaan arrimo kala duwan iyaga oo xukuumadda u soo jeedinayaa hadallo isugu jira baaq iyo hanjabaado.

Odayada ku shiray Boorama waa kuwii xukuumadda siiyay digniinta inay qabandoonaan  mudah araadyo haddii xilka loo daynwaayo Kornayl Xudhuun. Way ku fashilmeen wax aan ceeb iyo magac xumo ahayna isumay soo jiidin.

Kuwa Burco ku shiray oo ah koox tirro yar oo aan sheegan karin inay reer wakiil ka yihiin, ayaa xukuumadda ugu hanjabay inay ka noqoto baadhitaan ay ku samaysay guddoomiyii hore ee  B aanka Somaliland iyaga oo u nisbaynaya in lagu haysto beel ahaan!. Waa yaabe ma waxa jira beel si gaar sharcigu aanuu u qaban oo muwaadiniinta kale ka saraysa? Haddiise ay rabaan in sharciga la laalo maxaa ka manacaya in dadka jeelasha ku jira oodda laga qaado dalku fawdo ha noqdee, mise kuwa jeelasha ku jira muwaadinimadoodu way kala dhimantahay oo kuwa  Riy aale xilalka u dhiibtay ayaa ka faddiilsan.

Baroortu orgiga ka wayn. Shirarkan waxa abaabulaya waa Cawil iyo hadhaagii UDUB ee dalkan saboolka ah kaga tagay daynta $40 milyan ee dollar ah oo aan oggolayn in lagala xisaabtamo hantida qaranka ama la ogaado tabaha ay ku lunsadeen hantida maqan iyo meesha ay ku  dam baysay. Xaqbaa loogu leeyahay mana jirto cid ka joojin karta xukuumadda inay dabagal ku  sa mayso hay’adaha lagu lunsaday hantii qaranka.

Ninkii ku taamaya in layska iloobo, ha ku quus gooyo in aanuu jirin qof ka sareeya sharciga ama lagaga saamaxayo reer hebel ayuu yahay. Xukuumadda maanta joogta sababihii 50% shacbigu ugu codeeyeen ayay ahayd inay dalka iyo dadkaba si siman ugu dhaqdo sharciga, kuwii  hantid ooda xadayna la horkeeno sharciga. Sharcigaasi ayaa qabanaya masuulkasta oo xil haya ama soo qabtay oo ummaddan saboolka ahna ka xaday kagana tagay daymo aanay qaadi karin.

Dadkaas ku baaqaya inaan wax baadhitaan ah la samayn waxa loo qaadan karaa inay  xaaraan ta wax ka cuneen oo iyagu aanay ceeb ka saliim ahayn, ma muuqato sabab kale oo dadkaasi  u ga soo horjeedaan tallaabooyinka xukuumaddu ku dabagalayso hantida maqan ee qarankani isku raacsan yahay.

Marka aad u sii fiirsato baaqyada ka soo baxay shirarkaas waxaad muuqanaysa in labadaba ay ku taaganyihiin lugo booc ah oo ay doonayaan wax aanay awood u lahayn. Labadaba waxa ku jira hanjabaad aan meel gaadhsiisnayn oo xukuumadda loogu hanjabayo haddii ay ka  noqon  w aydo go’aamadadeeda.