Xuskii Sanad guurada 18-ka May ee Naadiga Akhriska Timacadde iyo Bandhiga Buuga Sooyaalka Taariikhda Somaliland ee 1960-kii ka hor e

Xuskii Sanad guurada 18-ka May ee Naadiga Akhriska Timacad de iyo Bandhiga Buuga Sooyaalka Taariikhda Somaliland ee 1960-kii ka hor

Hargeisa (TNN)-Xaflad Balaadhan oo isugu jirtay Bandhiga Buugga Sooyaalka Taariikhda Somalilan d intii ka horaysay 1960-kii oo uu Qoray Gudoomiyaha Ururka Qorayaasha somaliland Sayid Maxa med Yuusuf (Dhagey) iyo Dabaal Degga Maalinta Qaranimada Somaliland 18-may oo Xalay lagu Xu say Hotel Summer time ee Magaalada Hargeisa

Xafladaasi oo ay soo Qaban qaabiyeen Naadiga Akhritayaasha Timacadde ayaa Waxaa ka soo qay b galay Qoraaga Caanka ah ee Boobe Yuusuf Ducaale, Qoraa Xasan Cabdi Madar, Abwaan Axmed Awgeedi Dheeraad, Xoghayaha A iyo Dhalinyaro kale oo tiro badan.

Isu Duwaha Naadiga Timacadde Mustafe C/kariin Cali (Mustafe Future) oo furitaankii Xaflada had al kooban ka jeediyay ayaa ka Warbixiyay Ujeedada Naadiga Timacadde loo Aasaasay iyo Ka alinta ay kaga jiraan Bulshada reer somaliland, Mustafe Waxa kale oo uu sheeegay in Naadigu Fariin Ham balyo ah udirayo Shacabka Reer somaliland munaasabada Xuska Sanadguurada 20-aad ee ka soo Wareegtay Gooni isu Taaga Jamhuuriyada Somaliland.

Isaga oo Arimahaasi ka hadlayana Waxa uu yidhi ““Naadiga Akhriska Timacadde Waxa uu Hamb alyo u Diraynaa Shacabka Reer Somaliland Meel kasta oo ay joogaan munaasabada 18-ka awge ed waxaanu u rajaynaynaa in Illaahay Sanadka Sanadkiisa inagu Gaadhsiiyo Nabad qab, Horum ar buuxa iyo Ictiraaf ay Caalamka ka hesho, 18-ka May Waxey Ku Timi Geesiyaal Badan Oo Naftoodii u Hurey Qiimaha Qaranimo Ee Maanta Aynu Heysano , Waa In aan Munaasibadan ugu Ducayno Boqolaalkii Geesi Ee Somaliland u Hurey Naftooda , Iyo Kunanaanka Caruur Ah Ee Ku Agoomoobey Xornimada Iyo Xoriyadan Qaaliga Ah ee maanta aynu ku naaloonayno, Waa Maalintii Gobanimadii 26 june 1960kii luntay la soo ceshay.Waa Maalintii Beelaha Reer S/land ay ku heeshiyeen inay Noqdaan qaran ka madax banaan wixii somaliya laysku odhan jiray,Waa Maalintii la dhaxlay dhiigii Geesiyaashii ka dhiidhiyey Rajiimkii Maxamed Siyaad bare, Waa Maalintii Dhidibada Loo tagay Qaranka aan maanta hoosjoogno”

Mustafe C/raxman Caydiid oo isagu ahaa soo jeediyaha Buuga ayaa si faahfaasan u soo koobay una Sharaxay ayaa waxa uu hadalkiisa ku bilaabay “Marka hore waxaan jeclastay inaan ogaado muhiimada ay leedahay inuu qofku ogaado tariikhdiisa gaar ahaan marka aan anigu buugan akhriyey iyo ka hor is bedelkii aan isku soo arkay ayaan jeclaan lahaa inaan dadka u sheego intaanan buugan tariikhda ku xusan bilaabin markii hore intaanan buugan akhriyin runtii wax badan kamaan aqoon taariikhda Somaliland laakiin waxaan ahaa Ardey Somaliland wax ku baratay, waxaana lanoo dhigi jiray wax u badnaa taariikh aanay lahayn Somaliland, waxaanan aad u xasuusinayaa dadka muwaadiniinta ah inay aad u muhiim tahay ogaanshaha Tariikhda Somaliland, oo qofku marka uu taariikhdiisa ogyahay waa qof meel ka socda meelna u socda, laakiin qofku marka aanu taariikhdiisa ogayn waxa weeyaan qof aanu meel uu ka socdo lahayn. Buugani waxa uu iskugu jiraa sadex cutub, cutubka koowaad waxa uu ka sheekaynayaa sooyaalkii taariikheed ee soomaalida , xidhiidhkii Soomaalida iyo faraaciiniyiinta, marka aynu ka sheekaynayno ilbaxnimada faraaciiniyiinta waxaynu ognahay inay ahaayeen ilbaxnimadii ugu weynaa ee dhulka soo maray oo aad wax badan maqasheen, markaa xidhiidh badan baa ka dhaxayn jiray Soomaalida iyo Faraaciniyiinta, waxaanay Soomaalida u yaqaaneen laba magac oo kala ah Puntland oo magaceedu noqonayo dhulkii uduga iyo Land of Gods oo noqonaya Dhulkii Ilaahyada, aniga marka la eego cilmi ahan ama aan buugaag badan akhriyay waxaan is idhi Faraaciniiyiintu waxay ka tageen sida taariikho badan oo imika soo baxayaa sheegayaan dhulkan Soomaalida oo waxay raaceen wabigan Niilka oo markii dambe Ilbaxnimadoodu ku salaysnayd, markaa Soomaalidu raad aad u weyn bay lahaayeen oo dhulkeena waxa jira waxyaabo badan oo loogu yimid inay faraaciniyiintu dhulkeenan xidhiidh adag la lahayeen, Dhulkan Soomaalida markaad eegto waa dhulkii ay ugu soo horaysay Diinta Islaamku, oo Boqortooyada ka dhisnaan jirtay Awdal loo wareejiyay Herar, aniga oo aan waxba ku sii dheeraanayn, sadexda cutub ee buugani ka kooban yahay waxa ka mid ah bilawgii Magaalooyinka Somaliland oo Somaliland waxay leedahay magaalooyin aad u qadiimi ah sida Magaalooyinka Berber a, Saylac iyo Magaalooyinka ka bilaabmay Bariga, oo magaalada Saylac waxa jira raadad muujinaya boqortooyooyinka qadiimiga ah ee soo maray kuwaas oo ay ka mid yihiin Masaajidka labada qiblo leh ee loo yaqaano qiblataynka oo Boqortooyadii gobolka Awdal oo soo martay marxalado kala duwan oo ilaa ku soo dambaysay Axmed guray, faahfaahinta intaa ka badan waxaan u dhaafi doonaa dadka akhriyi doona. Cutubka labaad waxa uu sheegayaa soo galistii Ingiriiska ee Somaliland, ingiriisku goortuu yimid iyo siduu Somaliland ku soo galay heshiiskii dhex maray Ingiriiska iyo Somaliland ayuu ka sheekaynayaa, waxa kale oo uu ka sheekaynayaa gaadhsiintii maamulka ee Ingiriiska sida uu u soo dhex galay iyo wakhtigii ay ku qaadatay, waxa kale oo iyana ku jirta saldhigii u horeeyay ee ingiriisku ka sameeyay gayiga Soomaalida, sidoo kale waxa ku jirta dagaalkii dhex maray Sayid Maxamed Cabdule Xasan iyo Ingiriiska, waxa kale oo ku jirta wax qabad la’aantii Ingiriiska, halkan waxa ku cad markuu Ingiriisku arkay inay Soomaalidu u qaybsan tahay qabiilo oo aanu jirin maamul dhex ah oo ka shaqeeyaa waxaan u malaynayaa sida uu qoruhu sheegayo inay sabab u ahayd wax qabad la’aantii Ingiriiska.Cutubka sadexaad ee buuggani waa halgankii gobonimo doonka, isaga oo ku xusaya qoraagu Sayid Maxamed Cabdale Xasan , oo gobanimadan aynu maanta haysano dhibtii loo soo maray, murankii dhulka hawd oo ah Resrve area iyo sidii uu Ingiriisku ugu wareejiyay Itoobiya dhulkaa Somaliland way ku xusan tahay, waxa kale oo iyana ku jirta bilawgii Saxaafada Somaliland, Saxaafada Somaliland waxay leedahay taariikh dheer ilaa laga soo bilaabo 1949 waxay saxaafadii ugu horeysay ee Somaliland oo ka soo bixi jirtay dalka Yemen wargeyskii la odhan jirya Al soomaal oo cadan lagu daabaci jiray, laakiin wargeyskii ugu horeeyay ee lagu daabaco Somaliland magaciisa waxa la odhan jiray Aliwad, waxa kale oo iyana ku xusan bilawgii waxbarashada casriga Somaliland, sidoo kale waxa buuggan ku xusan maansadii caanka ahayd ee kaana siib kana saar, waxa ugu dambeeya cutubka maansada Sooyaalka intaa wixii ka faahfaahsan waxaan u dhaafi doonaa akhristayaasha, waxaanan aaminsanahay inuu buuggan qofka akhriya ka dhigi doono qof reer Somaliland ah oo sax ah” ayuu ku soo koobay hadalkiisa Mustafe C/raxman Caydiid.

Boobe Yuusuf Ducaale oo ka mid ah Qorayaasha waaweyn ee Reer Somaliland oo madashaasi ka hadlay ayaa dhambaal hambalyo ah u diray umadda Somaliland meel kasta oo ay joogaan, isaga oo ugu hambalyeeyay labaatan guurada ka soo wareegtay la soo noqoshadii xornimada Somaliland ee halawday sanadkii lixdamaadkii.

Qoraaga oo hadal dheer halkaasi ka jeediyay ayaa waxa uu ku bilaabay“Dhamaan Umadda Somalil and waxaanu ku hambalyaynaynaa 20-guurada ka soo wareegtay 18-ka May oo Burco lagaga dha waaqay 1991-kii oo aynaan maalintaa malayn karaynin oo aanay biyo jirin, laydh jirin. Waxaan doo nayaa in aan inyar yara soxo in kasta oo aanan buuga wada akhriyin laakiin aan yara akhriyay intii aan halkan fadhiyay, waxaan doonayaa in aan in yar saxo taas oo ah Saxaafada Somaliland sidii ay ku soo bilaabantay, waa run oo jariiraadii u horaysay ee halkan ka soo baxda oo todobaadle ahayd oo af carabi ahayd waxa lagu soo daabaci jiray Cadan, dabeedna iyada oo daabacan ayaa halkan la keeni jiray xaflaha iyo tafaftiruhu waxa uu ahaa Maxamuud Jaamac Uur-Doox Naxariistii Jano ALLE ha siiyee, dadkii halgamayaasha ah buu ka mid ahaa Xisbigii SNL buu ka mid ahaa, mida kale ee aan doonayo inaan saxo waxa weeyaan ninka aanu walaalaha nahay ee halkan ku qoran ee Axmed Yuusuf Ducaale oo halka ka soo jeediyay inuu tafaftire ka ahaa Jariiradii Al ilwaad, waxa tafaftire ka ahaa Axmed Maxamed Guuleed oo Axmed Jimcaale”

Qoraagu isaga oo hadalkiisa sii watana Waxa uu yidhi “Axmed Jicmaale oo ahaa Guddoomiyihii u horeeyay ee SNL oo ahaa Badhasaabkii u dambeeyay ee la doorto Magaalada Hargeysa, oo la xidhay ka dib markii uu inqilaabku dhacay, Axmed Jimcaale Bishii January labadeedii 1992-kii ayaa waxa uu ku dhintay Magaalada Qaahira, ninkaasaa ahaa waliya taxriir Axmed Yuusuf Ducaale Segretar Taxriir buu ahaa.Intaasii waa sixid, marka aad is weydiiso maxaa wax badan loo qori waayay wax kale maaha dul qaadkaa dadka ku yar, waayo markaad imika is tidhaahdo 18-kii May wax ka qor ilaa 1991-kii hadaad maktabad ka weydo waxay kugu kalifaysaa inaad woxoogaa yara soc socoto dhawr hebel u tagto, dadkaa aad u tagaysana way ku adagtahay inuu ku yidhaahdo waxaa ma garana wuu ku jiidhsiinayaa oo wuxuu ku odhanayaa waa sidaa iyo sidaas markaa waxay ku kalifaysaa inaad qof kale iyo qof kale u tagto, taasina waxay doonaysaa dul qaad ILAAHAY ayaa og dhibtaad u marayso waxaad qorayso ilayn dhikshineeri aad ka eegaysaa ma jire e qoraalkuna dulqaad ayuu u baahan yahay, akhriskuna isaguna dulqaad ayuu u baahan yahay .Waa arin wanaagsan inay intaynu isku nimaadno aynu saxno wixii gal daloolooyin ku jira, meel la joogana halkanaa ugu wanaagsan, waxaan idiin sheegayaa anagu waanu iska sii soconaaye Timacadaa mar uu Dhalinyarada la hadlayey ayaa waxa uu yidhi idinkaa dhaqaalaha wakhtigu yah ay dhigiinii, markaa haddii aad garan waydaan wakhtigu qiimaha uu

Qoraaga Caanka ah ee Xasan Cabdi Madar oo ka mid ah ururka Qorayaasha Somaliland iyo Abwaan Axmed Aw Geedi Dheeraad oo iyaguna Xafladaasi ka hadlay ayaa Mahadnaq balaadhan u soo jeediyay Naadiga Akhristayaasha Timacadde oo Xafladaasi soo Qaban Qaabiyay waxaanay Si Qoto dheer uga Hadleen Sooyaalkii Taariikheed ee lixdankii Somaliland soo martay iyaga si Cilmiyaysan u faaleeyay Buuga uu Qoray Sayid maxamed yuusuf.

Xafladan oo aad u balaadhnayd ayaa waxaa iyaguna Faalooyin ka dhiibtay Buuga Dadwaynihii ka soo Qayb galay iyaga oo Su,aalo ka waydiiyay Qorayaasha madasha Fadhiyay.

Sacad Muuse
Hargeisa/somaliland
timacaddereaders@hotmail.com