Ururka Qareenada Somaaliland (SOLLA) oo soo saaray deraasad sharci oo ay ku cadaynayaan mashruucan Sharci (Xeerka Isgaadhsiinta JSL) in uu waafaqsanyahay Dastuurka Jamhuuriyada Soomaliland oo aanay ku jirin qoddob ka hor imanaya 130 qoddob ee Dastuurka Somaliland

Hargeysa (TNN) Ururka Qareenadda Somaliland ayaa soo saaray Daraasad ay ku taageerayaan Xeerka qabyada ah ee Isgaadhsiinta ee horyaala Golaha Guurtida, kaasoo ay ku sheegeen inuu waafaqsan yahay 130 qoddob ee uu ka kooban yahay Dastuurka Somaliland, sial markaana aanu ku jirin qoddob kaliya oo ka hor imanayaa.

Hadaba Daraasadan oo dheer isla markaana la isku bar-bardhigayo qoddobada uu Xeerka qabyada ah ee Isgaadhsiintu ka kooban yahay iyo kuwa ka khuseeya Dastuurka Dalka oo uu ku saxeexan yahay Guddoomiyaha Ururka Qareenada Somaliland Garyaqaan Jaamac Cilmi Xaashi waxa uu u dhigan yahay sidan:-
Ref: SOLLA/H/099/2011. Tr:14/05/2011

DERAASAD SHARCI EE MASHUURACA SHARCI ISGAADHSIINTA.

Waxaa muddo bilo ah, dhegaha iyo indhaha bulshada Somaliland gaar ahaan kuwa caasimada Hargeysa ku soo noqnoqon ayay weedho, maqaalo, bayaano, muqaalo ka soo baxayay warbaahinta kala duwan iyo weliba goobo badan oo bulshadu ku kulanto oo lagaga hadlayo Mashruuca sharci ee qabyada ah ee Xeerka Isgaadhsiinta Qaranka (National Telecomunicati on Bill) oo dhowaan Xukuumadu u gudbisay Golaha Wakiilada, iyadoo Goluhu markuu maalmo ka doodayay ansixiyay una gudbiyay Golaha Guurtida oo uu hadda horyaal, iyadoo doodahaa laga kala qabo Mashruucan sharci ee Isgaadhsiinta Qar anka ay isugu biyo shubanyaan khilaafsanaanta Dastuurka iyo waafaqsanaanta Dastuurka JSL.

Haddaba, iyadoo Ururka Qareenadda Somaliland (SOLLA) oo ah urur mihnadeed wadani ah oo aan macaash doon ahayn,x ukuumi ahayn,dhexdhexaada oo ay xilkiisa ka mid tahay in uu soo saaro deraasado sharci ee ku wajahan khilaafaadka iyo muranada guud ee la xidhiidha sharciga oo uu Dastuurka JSL ugu mudan yahay, isagoo bayaamin madaxbanaan ka samay naya mawduucyada muran ee la xidhiidha sharciga iyo Dastuurka si aan bulshadu ugu jaahwareerin, isla markaana ay waajib ku tahay in uu ka digo, kana soo jeediyo talooyin wax ku ool ah ku-dhaqanka shuruucda Dalka iyo khilaafidda ama waafaqsanaanta Dastuurka JSL. Hadaba iyadoo ku-dhaqanka, ixtiraamka, jebin la’aanta iyo ku dhaqanka Dastuurka JSL uu yahay waajib saaran muwaadin kasta iyo dhammaan waaxyaha Qaranka ee Xeer-dejinta,Fulinta (Xukuumada) iyo Garsoorka iyo dhamaan maamulada Gobolada iyo Degmooyinka Dalka, sida ku qeexan Qod:21(1) & 34(2) ee Dastuurka JSL. Waajibkaa guud waxaa aqoonyahanka sharciga u dheer in uu talo ka bixiyo, ka digo, muujiyo,kana soo saaro deraa sad madaxbanaan iyo soo jeedimo la xidhiidha muranada sharci ee ku saabsan waafaqsanaanta ama khilaafsanaanta Dastuurka JSL iyo weliba shuruucda kale ee Dalka.

Hadaba Markii uu ku baraarugay Ururka Qareenada Somaliland (Somaliland Lawyers Association) (SOLLA) soo nonoqosh ada doodaha iyo muranada sharci ee ku saabsan khilaafsanaanta ama waafaqsanaanta Dastuurka ee mashruucan sharci ee Xeerka Isgaadhsiinta JSL ee Xeer-dejiyaha JSL uu hadda dejintiisa ku hawlan yahay, gaar ahaana uu hor yaalo hadda Guriga Odayaasha JSL (house of Elders) isla- markaana ay u muuqatay Ururka Qareenada Somaliland (SOLLA) jaahwar eerka bulshada uu ka dhex abuuray ee dhaliyey murano iyo doodo aan sharci ahaan wax loo cuskanayaa aanu jirin.Mur anadan iyo doodahan oo dhaliyey in qaybo badan oo bulshada ka mid ah oo ka fayaw dano gaar ah ay is waydiinayaan su’aalo badan oo ay ka mid yihiin:-



Ma run baa in Mashruucan sharci ee Isgaadhsiintu in uu Dastuurka khilaafsayahay?

Haddii uu khilaafsan yahay maxaa lagu falayaa ee Dastuurka loo jebinayaa? Haddii aanu khilaafsanayn Maxaa loogu cilladaynayaa oo looga dan leeyahay?

Ma Xukuumaddii aad doorateen sanad wax ka yar horteed ayaa durba u badheedhay in ay u gudbiso Golaha Baarlamaanka Mashruuc sharci oo khilaafsan Dastuurkii aad Aftida ku ansixiseen?

Ma Golihii Wakiilada ee codka dadka ku soo baxay ayaa u codeeyay oo ansixiyay mashruuc sharci oo Dastuurka? Tolow Maxay ku bedesheen Dastuurka?

Mee sharci yaqaankii Dalku? Maxay la aamusan yihiin haddii Dastuurkii la jebinayo oo Xeer khilaafsan la soo saarayo? IYO SU’AALO KALE OO BADAN.

Haddaba Ururka Qareenadda Somaliland(SOLLA) isagoo ka duulaya xilkiisa muwaadinimo iyo ka-aqoonyahan sharciyeed, isaga oo ku eekaanaya oo keliya khilaafsanaanta ama waafaqsanaanta Dastuurka ee Mashruucan sharci, dhinacna iska dhigaya doodaha Bulshada dhexdeeda ee ku kala wajahan aragtiyahooda ay ku naqdiyayan khilaafida Dastuurka JSL ama ay ku taageeryaan waafaqsanaanta Dastuurka JSL iyo afkaaraha kale ee ay ka kala qabaan Mashruucan sharci ee ka dhaliyey bulshada dhexdeeda doodaha baahsan,waxa uu sameeyey Ururkan Garyaqaanada Somaliland (SOLLA) deraasd uu ku lafa-gurayo kuna barbar dhigayo waafaqsanaanta ama khilaafidda Dastuurka JSL ee Mashruucan sharci ee Xeeka Isgaadhsiinta JSL (Xeer Lr: 50/2011.

Ururka Qareenada Somaliland (SOLLA) isaga oo ka madax banaan doodaha bulshada dhexdeeda ka socda, danaynayana sharciga oo keliya waxa uu soo saaraya Deraasaddan uu ku lafa-gurayo mashruucan sharci ee Isgaadhsiinta Qaranka JSL, isaga oo ka eegaya waafaqsanaanta ama khilaafidda Dastuurka JSL.

Hadaba dood waqti dheer qaadatay ka dib waxa uu Ururka Qareenada Soomaliland (SOLLA) u soo bandhigayaa Bulshada Somaliland, golayaasha Qaranka iyo Xukuumadaba Deraasadan sharci :-

DARAASADDA MASHRUUCAN SHARCI EE XEERKA ISGAADHSIINTA JSL.

Mashruuca sharci lr.50/2011(Xeerka Isgaadhsiinta Qaranka) oo marka uu dhamaysto hab-raaciisa xeer-dejineed ee ku qeexan Qod: 77,78 Dastuurka JSL noqon doona ama loogu yeedhi doono XEERKA ISGAADHSIINTA SOMALILAND wuxuu ka kooban yahay 18 Cutub oo u sii qaybsama 81Qodob kuwaas oo faahfaahintoodu tahay sidan:

Cutubka 1 aad: Qodobo Guud Qod.1 & 2 aad

Cutubka 2 aad: Wasaarada B&I Qod 3 aad

Cutubka 3aad: Komishanka Isgaadhsiinta Qaranka Qod 4-8 aad

Cutubka 4 aad Xil-gudashada Komishanka 9- 12 aad

Cutubka 5 aad Maaliyada & Wixii la xidhiidha (Komishanka) Qod 13-15 aad

Cutubka 6 aad Ruqsadaha; Qod.16-29 aad

Cutubka 7 aad: Ogolaanshaha Qalabka.Qod 30 aad

Cutubka 8 aad; Maamulka Mawjadaha Idaacadaha iyo adeegsigooda.Qod 31-40 aad

Cutubka 9 aad: Lambaradda Isgaadhsiinta Qod.41-46 aad

Cutubka 10 aad: xeer u samaynta sayladaha isgaadhsiinta. Qod 47-53 aad

Cutubka 11 aad; Ilaalinta Macaamiisha.Qod 54-56 aad

Cutubka 12 aad: Ilaalinta xogta iyo Sirta gaarka ah Qod 57-61 aad

Cutubka 13 aad: Ammaanka Qaranka. Qod 62 aad

Cutubka 14 aad: hantida guud iyo ta gaarka ah. Qod 63-68 aad

Cutubka 15 aad: Xallinta Khilaafaadka. Qod 69-70 aad

Cutubka 16 aad: Fulinta iyo Ciqaabaha. Qod. 71-73 aad

Cutubka 17 aad: Dib u eegista Go’aamada.Qod 74-77 aad

Cutubka 18 aad: Kala wareegida Shaqada & hantida. Qod:78-81 aad

Hadaba Qaabka uu xeer-dejiyuhu u qaabeeyey mashruucan sharci ee kor ku sheegani waxa uu tilmaan cad u yahay in marka laga reebo cutubka kowaad oo ka hadlaya arrimo guud oo kala ah fasiraada erayada xeerka dhexdiisa loo adeegsaday iyo ujeedooyinka Xeerka,dhamaan inta kale waxay ka hadlayaan nidaamka ay komishanka Isgaadhsiinta iyo Wasaarada Boosaha iyo Isgaadhsiintu u habaynayaan hawlaha Isgaadhsiinta taas oo ah xil xukuumadu u xilsaaran tahay.

Hadaba waxaa lagama maarmaan ah si aan Mashruucan sharci ama Xeerkan qabyada ah uga soo saarno deraasad sharci oo ku dhisan sharci iyo aqoon in aan is waydiino muxuu ka yidhi Dastuurka JSL Isgaadhsiinta gaar ahaan iyo guud ahaan hawlaha ganacsiga oo ay ku jirto ka-ganacsiga adeegyada Isgaadhsiinta.

DASTUURKA IYO ISGAADHSIINTA JSL.



Xorriyadda iyo Dhawrsanaanta Xidhiidhka Isgaadhsineed.



Qodobka 30 aad ee Dastuurka JSL.

Xorriyadda Isgaadhsiinta.

Qodobka 30 aad ee Distuurka JSL waxa uu u dhigan yahay:

Qofna lama fara-gelin karo qoraalladiisa gaarka ah, waraaqihiisa boosta ama xidhiidhkiisa isgaadhsiineed, marka laga reebo xaaladdaha uu xeerku baneeyey baadhitaankooda,daba-galkooda ama dhegaysigooda iyada oo ay markaana waajib tahay in la helo amar garsoore oo sababaysan.

Xeerkan Qabyada ah (Xeerka isgaadhsiinta JSL).

Cutubka 12 aad Iaalinta xogta & Sirta gaarka ah.

Qodobka 57aad.

Waajibaadka.

Qodobka 57 aad ee Xeerka Isgaadhsiinta JSL waxa uu ka kooban yahay laba xubnood ama farqadood waxaanu u dhigan yahay:

Iyada oo aan la jebinayn cutubka 11 aad, isla markaana laga hortegayn farsamada kaydinta xogta, xidhiidhka Isgaadhsiimeed ee dhex mara macaamiisha waxaa loo aqoonsanayaa sir qarsoon.

Ruqsadle walba waxaa ku waajib ah in uu qaado talaabooyinka macquulka ah si uu u xaqiijiyo sida ugu haboon ee lagu illaalin karo sirta macmiilka.

DHAQAALAHA GUUD AHAAN & TARTANKA SUUQ XOR AH.

Dastuurka Jamhuuriyada Somaliland.

Qodobka 11 aad.

Dhaqaalaha Dalka.

Qodobka 11 aad ee Dastuurka JSL waxa uu ka kooban yahay Saddex Xubnood ama farqadood,waxaanu dhigan yahay:-

si loo xaqiijiyo kobcinta wax-soo-saarka,kor-u-qaadidda heerka nolosha,abuuridda goobo shaqo iyo guud ahaan horumarinta dhaqaalaha dalka Dawladdu waxay dejinaysaa siyaasadda guud ee dhaqaalaha oo ku salaysan mabaadi’da suuqa xorta ah iyo is-garabsiga hantida gaar ahaaneed,hantid wadareed,hantida Qaranka iyo maalgelinta shisheeyaha.

lyadoo Ia dhawrayo inaanu habka dhaqaale noqonin mid horseeda in barwaaqadu ku koobnaato ama ku ururto koox ama dad tiro yar, si aanay u dhalan dabaqado dhaqaale oo ka kooban kuwo wax haysta iyo kuwo aan wax haysan; si aanay u balaadhan farqiga dhaqaale ee u dhaxeeya reer magaalka iyo reer miyiga, waxa Dawladda Jamhuuriyada Somaliland xaqiijinaysaa in adeegyada bulsho iyo fursadaha dhaqaale si cadaalad iyo sinnaan ah loo qaybiyo.

Maal-gelinta shisheeyaha ee dalka gudahiisa Dawladdaa damaanad qaadaysa; xeer baana lagu nidaaminayaa.

Xeerka Qabyada ah (Xeerka Isgaadhsiinta JSL).

Qodobka 2 aad (4)

Mabda’a ku xusan Qodobka 11aad(1aad) Dastuurka JSL ee dejinta siyaasad qaran oo ku salaysan mabaadii’da suuqa xorta ah iyo isgarabsiga hantida gaar ahaaneed, hantida wadareed, hantida Qaranka iyo maalgelinta shisheeye wuxuu xeerkan isgaadhsiinta JSL ee qabyada ahi ku xaqiijiyay qodobo iyo faqrado badan oo ay ka mid yihiin:-

Qodobka 2aad ( 4aad) oo u dhigan: “Xeerkani wuxuu si buuxda u difaacayaa maalgashiga adeegyada isgaadhsiinta,iyadoo mudnaanta la siinayo shirkadaha maxaliga ah ee ku hawlan adeegayada isgaadhsiineed,isla markaana Wasaaradda Boostada iyo Isgaadhsiinta JSL iyo Komishanka Isgaadhsiintuba sidooda ayey u aqoonsan doonaan heshiisyadii Xeerkan Isgaadhsiinta JSL ka horeeyay ee Wasaaradu gashay.”

Qodobka 5 aad (5) (a).

Xubintan 5aad ee Qodobkan 5aad xarafka (a) waxay ka hadasha awoodaha iyo waajibaadka Komishanka Isgaadhsiinta waxaanay xubintani u dhigan tahay: “In ay ka dheeraadaan hab-dhaqan kasta oo ka soo horjeeda tartanka suuqa xorta ah,si ay u xaqiijiyaan furfurnaanta suuqa,waxaa kale oo xil ka saaran yahay in ay xayiraan qof kasta ama ruqsadle kasta oo isku daya in uu si qaloocan uga faa’iidaysto macaamiisha.

GUNAANAD IYO GABAGABO.

Haddaba Ururka Qareenada Soomaliland (SOLLA) isaga oo ka duulaya xilkiisa oo ugu darban yahay in uu u iftiimiyo mugdi iyo muran kasta oo la xidhiidha arrimaha sharciga waxa uu u xaqiijinayaa ka dib markii uu barbar dhigay Qodobada Dastuurka JSL ee ka hadlaya isgaadhsiinta iyo furfurnaanta suuqa xorta ah in mashruucan sharci (Xeerka Isgaadhsiinta JSL) uu yahay xeer aqoonsanaya ilaalinta sirnimada xogta isgaadhsiinta iyo furfurnaanta suuqa xorta ah.

Sidaasi darteed waxay daraasadan sharci ee ku wajahan Mashruucan sharci (Xeerka isgaadhsiinta JSL) waxay muujinaysaa in mashruucan sharci ee Xeerka isgaadhsiinta JSL,ee (xeer Lr.50/2011) aanu khilaafsanayn Dastuurka Jamhuuriyadda Somaliland.

Haddaba, Ururka Qareenada Somaaliland (SOLLA) waxa uu ku soo gunaanadayaa deraasadan sharci in mashruucan Sharci (Xeerka Isgaadhsiinta JSL) uu waafaqsanyahay Dastuurka Jamhuuriyada Soomaliland kuna jirin xeerkan qabyada ah qodob ama faqrad ka hor imanaysa ama khilaafsan boqol iyo sodonka (130) Qodob ee Dastuurka Jamhuuriyada Somaliland.

Waxa kale oo uu Ururka Qareenada Soomaliland (SOLLA) uu cod dheer ugu soo gudbinayaa bulshada reer Somaliland iyo golayaasha Qaranka in mashruucan Sharci (Xeerka isgaadhsiinta JSL) uu yahay xeer baahi weyn uu u qabay Qaranka Jamhuuriyadda Soomaliland, sababta oo ah waxa uu xeerkani nidaamiyaa isgaadhsiinta Jamhuuriyadda Somaliland, kaasi oo aan loo baahnayn in lagu carqaladeeyo khilaafsanaan Dastuur oo sharci ahaan aanay waxba ka jirin.

Wabilaahi Towfiiq.