Asalamu Calaykum Waraxmatulahi Wabarakatu.Insha Allah,Ma
qaalkan waxa aynu ku soo qaadan doonaa khaladaadka aynu
Samayno Marka aan Salaada Gudanayno:
1. Iyada oo Salaada Laga
tago Gebi ahaanteed: Arinkan waxa uu keenayaa Gaalnimo
sida ku cad Qura anka iyo Sunaha Rasuulka [SCW].
Suuratul Tawbah – aayada, 11-aad, Ilaahay waxa uu ku
yidhi [Hadii ay toobad keenaan, Salaada ay oogaan
sakadana ay bixiyaan waa walaalahaaga diinta]. Taas oo
macn aheedu tahay hadii ay intaa samayn waayana waxba
iskuma tihidin. Sidoo kale waxa Quraanka ku cad oo Alle
yidhi [Maxaa naarta Saqara idin geliyey, Dadkii ehelu
naarka ahaa ayaa ku jawaabaya “Salaada Maanaan tukan
jiran, Masaakiintana maanu quudin jirin.”] {Suuratul
Mudathir-42-43}aayadan quraan ka ah waxa ay inoo
cadaynaysaa in waxyaabaha ugu horeeya ee cadaabka lagu
galo ay ka mid tahay Salaada oo laga tago. Sidaa darteed
waa arin lagu kasban karo cadhooyinkinka Ilaahay.
2. Iyada oo Salaada dib
looga dhigo Xiligeeda: Sida uu Ilaahay ku sheegay {Suuratul
Nisaa, ayada 103} Ilaahay waxa uu yidhi Salaada waxa la
idinku faral yeelay inaad oogtaan waqti cayiman. Kalmada
maw qtuut waxa ay sharxaysaa “Waqti Cayiman”.
Calaamadaha lagu yaqaan qofka munaafiga ahna waxa ka mid
ah “isaga oo Salaada dib u dhiga”. Markaa arinkana waa
danbi weyn oo qofku ku dhici karo.
3. Salaada oon lagu oogin
Masaajidka [Jamaacada], waa ragga, e. : Waxa iyana ah
khalad lagu dhaco in ragu iyaga oo awooda ay hadana ka
habsamaan inay ka qayb galaan Jamaca Masaajidka, isaga
oo Neb iguna{SCW} ka hadlaya arinkan waxa uu yidhi
[Hadaanan islahayn dadka ayaa ku guban, kuwa Guryaha ku
tukanaya ee raga ah waxaan ku soo gubi lahaa Guryahooda.
“Xadiis saxiisa ah”.]. markaa ma banaa na in qofka
raga ah isaga oon cudur daar haysan in uu jamaca ka
habsaamo.
4. Salaada oo lagu tukado
iyada oon xasilooni lala iman: Tiirarka Salaada waxa ka
mid ah in lala yimaado xasilooni [Nagaansho], hadii laga
tagana waa khalad ka mid ah khaladaadka lagu dhaco marka
salaada la gudanayo. Tusaale waxa inoogu filan xadiiska
saxiixa ahaa ee ninka salaada uu nebigu ku yidhi maad
tukene ku celi. Markaa waa in salaada lagu nagaadaa
rukuucda, sujuuda, taxyaadka iyo qiyaamkaba.
5. Iyada oon lala iman
Khushuuc iyo dhaq dhaqaaqa qofka oo bata: Ilaahay waxa
uu ku amaanay Qura ankiisa kuwa la yimaada
khushuucda, sidoo kale nabiguna [SCW] wuu amaanay.
markaa waa muhim in Khushuuc qalibiga ah lala yimaado,
dhaqdhaqaaqana la xakameeyo inta salaada lagu jiro.
6. Iyada oo Loo istaago
Ragcad kuu hadhsan, iyadoo imaamku aanu Salaama
nakhsigii labaad dhamays an: Waa in qofka ay u
hadhsan tahay rakcad ama ka badan uu sugo ilaa imaamku
uu dhamaysanayo sa lmaaa nakhsiga koowaad iyo ka
labaadba [Salamu aleykum Waraxmatulah, hadana, Salamu
aleykum Waraxmatulah], ka dib kac siina wado inta
rakcadood ee kuu hadhsan.
7. Iyada oo uu qofku ku
bilaabo marka uu salaada xidhanayo wax aan ahayn
Takbiirta [Alaahu Akbar]: waa khalad in qofku sameeyo
wax ka baxsan in uu takbiirta wax aan ahayn ku dhawaaqo,
sida usalii sa laatal casar, ama duhur ama maqrib,
Waa bidco in qofku taas la yimaado, lamina ogola, marka
uu qofku u istaago Salaada waa in uu ku bilaabo
Takbiirta [Alaahu Akbar].
8. Iyda oon la akhrin
Faatixada: in faatixada laga tago salaadu kuma
ansaxasyso, markaa waa in qofku bartaa Faataxada iyo
quraanka kale ee uu salaada ku tukanayo inta uu kari
karo. Nebgiguna waxa uu yidhi qofka aan Faatixada akhrin
Salaadi uma sugna. Sidaa darted waa in qof kasta oo
Muslim ah uu faa tixada si fiican u bartaa si
salaadiisu u noqoto mid laga aqbalo inshaallah.
9. Iyada oo Quraan lagu
akhriyo Rukuucda iyo sujuuda: lama ogola in Sujuuda iyo
Rukuucda midnaba la gu akhriyo quraan. Sujuuda in
qofku ku ducaysto waa bananan tahay laakiin waa la
diiday in quraanka lagu akhriyo.
10.Marka Salaada lagu jiro
oo la eego xaga sare ama hareeraha: inta uu qofku
Salaada ku jiro waa in u u ka xakameeyaa
indhihiisa in ay kor eegaan ama midig iyo bidix kolba
dhinac ay u jaleecsandaan, hadii ay taasi dhacdo waxa ay
kaxaynaysaa khushuucdii salaada, markaa waa in uu qofku
ku maamulaa indh ihiisa in ay u jeedaan dhinaca
qiblada isagoo la imanaya khusuuc aaminsana in uu hor
taagan yahay Ila ahay samaytay aduunka iyo waxa ku
dhex jiraba.
Ilaahay Salaadeena ha ka dhigo tii la aqbalo.
Salamu Aleykum Waraxmatulilahi Wabarkahatu.
Maqaaladeena danbe ayeynu ku sii wadi doontaa inta ka
dhiman casharkan.
Khadar
Dahir Abdi
Hargeisa, Somaliland
khadiir@hotmail.com |
|