Hayaanka
Tahriibka iyo Himilo Xumadiisa
Hargeisa (TNN)-Sidaynu
wada ognahay waxa soo badanaya Tahriibka Dhallinyarada
D alkeena Wiilal iyo Gabdhaba, Ma aha markii ugu
horaysay ee Fikirkayga ka dhiibto dhi
baatada Tahriibtu leedahay balse waxaan ugu
Celcelinayaan Inta Caqligooda iyo Gara adkoodu
wali badqabo inay talo iyo waano unoqoto.
Jidka dheer ee loo marayo tahriibka oo muhiimadiisa
koowaad tahay sidii loo tagi la haa wadamada
Qurbaha. Hasa ahaatee, waxa aad moodaa in aanay ka
fikirin dhibaa tada ka horaysa ee ay kala kulmi
karaan faa,iido iyo Khasaare labadaba.
Waxaa jira dhibaatooyin aanan halkan ku soo koobi karayn
oo soo food saara dhaliny arada tahriibta taasi
aanay jirin cid og, ilaahay mooyaane.
Dhibaatooyinka Loo gaysto Dhalinyarada waxaa ka mid ah
Jidh Dil joogto ah, Boob aan Ciirsi lahayn oo Hantidooda
si badheedh ah loogu dhaco Suuqyada madaw iyo
dhibaat ooyin kale oo aan haboonayn in saxafaada loo soo
bandhigo, taasi oo uu dareemi kar ayo Qofka soo
maray Dhibkaasi.
Tahriibta oo Sanadkii ugu Danbeeyay ee 2009 kor ukacda
ayaan la qiyaasi Karin inta wiil iyo Gabadh aan la
garanayn nolol iyo geeri meel ay ku suganyihiin, halka
Qaar ka mid dadka badwayntu qaado ee ka badbaada iyaga
oo la axmay oo laga Samray, Bari danbe la yidhaa hebel
baa soo hadlay iyada oo dadka oo dhami aaminsanaayeen
inuu dhintay. Halka qaar kale oo wali la laayahay aanay
ka Samrin waalidkoodii oo ka dhur sugaya bal in ay
mar uun soo hadlanaa, balse laga yaabay inay bari hore
Xijaabteen oo badwaynu qabri unoqtay.
Waxaa taa ka sii daran oo aan dhaqanka Somalida Hore
loogu arki jirin hablaha Soma lida oo Xishood iyo
Edeb lagu yaqaanay oo aan iyaga safarada dhaa dheer ka
qayb g ali jirin iyaga oo aan la socon muxramkooda,
balse arintani dhabar jab ku noqotay ha blaha
yaryar ee tahriibaya ,kuwaasi oo waliba raacaya wiilal
aanay garanayn waxay ka yeeli doonaan, iyada oo ay kaga
darantahay dhibaatada ay kala kulmi karaan kuwa ay isku
aamineen ee la socda kuwa dhexda lagu sii marayo oo
marka ay shalmada ark aan halkaasi kula hadhaya
gabadhaha Somalida, iyada oo las heegay in gabdho badan
oo la waayay lagu qabo saxaraha Liibiya oo ay ku
haystaan dad cawaan ah oo xoolo dhaqato ah oo diin iyo
dhaqan fiican midna haysan.
Waxaa dhawaan sheeko ku maqlay Gabadh yar oo aad u qurux
badan oo inta ay waali dkeedii ka baxsatay isku
dayday inay tahriibto iyada oo la socota hablo iyo
wiilal kale oo ay asxaab ahaayeen, balse markii ay
gaadheen Saxaaraha balaadhan ee dalka Liib iya oo
ah halka ugu daran ee waraabaha
dharka xidhan ka helo hablaha Somaliyeed, h
alkaasi lagula hadhay gabadhii yarayd taasi ay ku
haysteen meesha muddo dhawr sa nno ah, balse
markii ay dhawr caruur ah oo qasab ah ku dhashay meesha
ay ka soo b axsatay, ka dib markii ay dalka ku soo
noqotay waxay hor iman kari wayday waalidke edii
ay sidaa u gashay iyo ehelkii iyo qaraabadii oo aanay
jirin waji ay la hor tagtaa iy ada oo aan ka
sheekayn karayn waxa lagula kacay gabadhaasi.
Diin ahaan iyo dhaqan ahaanba ma wanaagsana habluhu inay
tahriibaan, waayo waa hilib bisil
oo haadu eeganayso hadii la dayoco.
Waxaa kale oo jira dhalinyar tiro badan pp Ku
sugan wadamada Liibiya, Yemen, Jabu uti, iwm. Kuwaasi oo
ku dhibaataysan meelaha ay ku suganyihiin oo aan haysan
awo od dhaqaale oo ay ku dhaafaan badwaynta ay isku
biimaynayaan, kuwaasi oo hadii a ad la taliso oo
aad isku daydo inaad ka joojiso, kuugu jawaabaya ma
halkii aan soo ma ray ayaan aayar ka noqdaa, iyada
oo aad halkaasi ka dheehan karto dhibaatada wad a
mada African-ka ah ee ay sii dhex marayaan ku hayaan
dhalinyarada Somalida ah.
Runtii dad badan ayaa hore uga hadlay halis uu leeyahay
hayaanka tahriibku balse waxaan ka adkaysan waayay
markii aan arkay dhalinyaradii hormoodka Somaliland oo
sibir dhaqaaqaysa, oo aan maalina maalin ku darayn in
laga sii kordhiyo mooyaane.
Sababaha ugu waawayn ee loo aanayn
karo waxaa ka mid ah:
1. Shaqo la,aanta oo ku
badan Somaliland iyada tixgalinta koowaad la siinayo
qabiil oo aan qofka loo eegay aqoontiisa iyo xirfada uu
ilaahay ku manaystay.
2. Dawlada oo aan qorshe
cad u samayn dhalinyaradan sibir dhaqaaqday si ay uga na
gaadaan halaagan iyo dhibkan ay ku qul qulayaan.
3. Dhalinyarada oo Fikir
khaldan ka Aaminsan Dhoofka iyo Tahriibka loo marayo
inay ku Gaadhaan Wadamo aanay Ogayn wax ay kala kulmi
doonaan.
4. Aqoonta diiniga ah oo ku
yar dhalinyarada Somaliland iyada oo tusaale aan usoo q
aadan karno, ardayda ka baxday Jaamacadaha oo hadii aad
waydiiso hal Xadiis, ku o dhonaya waa af Carabi oo
ma garanayo.
Guntii iyo gabo gabadii , waxaan talo ku soo ururin
lahaa, waar fadhiga ha laga koco oo ha la badbaadiyo
mustaqbal iyo xoogii dalka oo sii dabar go,aya iyada oo
aanay ji rin cid xil iska saaraysaa, waalidiinta
waxaan kula talin lahaa inay ka daayaan ubadko oda
jagooyinka ay u iibinayaan si ay u tahriibaan,
xukuumadana waxaan u soo jeedin lahaa inay xil iska
saarto dhalinyarada oo ay shaqooyin u abuurto si ay uga
mashquul aan jidkan qaldan ee mahuraanka u noqday
dhalinteena.
Qalinkii: Nimco Muxumed Ibraahim
Timacade News Network
Hargeisa/Somaliland
Qaali540@hotmail.com |
|