DASTUURKA DALKA IYO DOC FARUURKA KA MUUQDA
 

QORMADA KOWAAD :

Waxaa wadan ku horuumari karaa hogaankiisuna caadil noqon karaa marka qof kastaa dhawro ilaaliyo difaaco shuruucda iyo dastuurka dalkaasi ku dhaqmo. Xeerarka iyo shuruucda dalku wa xay ka soo farcamaan waa dastuurka dalka. Haddii xeerku ka soo horjeesto qodob dastuuri ah xeerkaasi maaha mid saxa waa in afti dalka ah la qaado. Aftidu waa dalka oo dhan maaha 1200 qof sida dastuurka xamar.. Dastuurku waa waxa keliya ee cidina jebin Karin hadii aan afti loo qa adin.Madaxwaynaashu waxay isku dayaan inay jabiyaan qodob dastuuri ah oo dano gaar ah ay ka ka fushan kari waayeen ama awoodooda ku xoojisanayaan si ay awooda siday rabaan ugu tagri falaan( Power abuse).waxay arintani dhalisaa digtatooriyad. Tusaale ahaan tii Afweyne oo kale. Xasuuso intii isbedel uu sameeyey ee aan distooriga ahayn ee uu ula magac baxay tigrey to madaxwayne, badbaadin qaran iwm

Dastuurka dalku wuxuu xadeeyaa awoodaha muwaadinka iyo awoodaha xukuumada labadaba. Maamul badan oo Africa iyo dalalka soo korayaba xukuumadaha ka jiraa waxay si gaara ugu ta gri falaan awooda dastuuriga ah ee loo egmaday, marka ku tagri falka awoodu sii kordhaba wax aa sii kordha sidii awoodaa loo difaaci lahaa waxaana samaysa xeerar iyo wereegtooyin ka soo baxa xukuumada oo shacabka loogu caga jugleeyo waxaana wadaniga lagu cabsi geliyaa hadaad xukuumada ka hortimaado qalad iyo saxba waxaa mudanaysaa ciqaab iyo xadhig. Sida dastuurk a Somaliland ku cad xukuumadu waxay u taagantahay inay ilaaliso difaacdo xuquuqda wadaniga, marka digtatooriyadi abuurmayso arinku wuxuu isku bedilaa dhinaca kale oo dadka ayaa lagu w acyi geliyaa inay xukunka jira qalad iyo saxba ku ilaaliyaan. Waxaa samaysma daba dhilif aad u tiro beela oo dhamaantooda xukuumada difaaca shacabkana ka dhiga la haystayaal. Danaha um mada iyo danaha guud waxaa laga hormariyaa danaha shaqsiga.waxaa samaysma koox yar oo ku heshiis ah danaha shakhsiyeed cidii ay u arkaan inay ka soo horjeesanayaana waa la xidhaa ama ummada ayaa laga horkeenaa tiiyoo loo adeegsanaayo awood dhaqaale, awood saxaafade ed iyo idaacadeed ama TV. Dadka oo aan u bislaan dastuurka boqolkiiba shagaashana arag xat aa sida uu u egyahay waxay rumaystaan oo ay maqlaan waxa xukuumadu markaa uga yeedhiso warbaahinteeda.waa wixii laga dhaxlay maamulkii afwayne ee sodonka sano dadka cabudhiska ku hayey.

Inkasta oo sifayaasha aan soo sheegay ka dhexmuuqdaan maamulka maanta jira bal an in yar jaleecno qaar ka mid ah isbedelada sharci ee intii xukuumada siilaanyo jirtay la hirgeliyey iyo mu gdiga soo foodsaaray ee aan wali cidi ka hadal.

Madaxwayne siilaanyo wuxuu balan qaaday xiligii doorashada madaxawaynaha inuu asxaabta b adan wadanka ka furi doono isaga oo raacaya dastuurka dalka aftina qaban doono si dastuu rka wax looga bedelo.(daawo waraysigii Cawke xiligii doorashada ka hor uu la yeeshay sadexda gud oomiye). Waxaa dastuurkeena loo adkeeyey in aan cidina si gaara ugu tagri falin cid kastana aw oodeeda xadido.way jiraan qodobo u baahan kobcin iyo kabis sida gudoomiyaha maxkamada sa re oo madaxwaynuhu soo magacaabo xilkana ka qaadi karo.shuruudaha magacaabistu waxay ku qeexantahay dastuurka lakiin ma jiraan shuruudo qeexan oo madaxwaynuhu xilka kaga qaadi ka ro arinkaas oo ah awood aan isku dheeliteraynwaxaan ku falaqayn doonaa qormooyinka dambe. Madaxwayne siilaanyo balanqaadyadiisii ayey ku jirtay inuu wax ka qabto qodobada fadhiidiyey garsoorka. Iska daa balanqaad wax lagu saxo eh kuwii saxa ahaa ayaa maanta mugdi soo hadhe eyey. An soo qaadano Dastuurku Somaliland qodobkiisa 50aad WAAYIDA XUBINIMADA GOLAHA WAKIILADA

XUBINTA GOLAHA WAKIILADA WAXAA LAGU WAAYI KARAA:

1. XUBINTU GEERIYOOTO AMA UU KU YIMAADO XANUUN SUURTO GELIN WAAYA GUDASHADA XILKEEDA.

2. XUBINTU ISTIQAALAD DHIIBTO, ISKEEDNA SHAQADA UGA TAGTO GOLUHUNA KA OGOLAADO.

3. UU JABO SHARCI KA MID AH SHURUUDIHII LAGU SOO DOORTAY AMA UU GUDAN WAAYO XILKIISA.

4. UU KU DHACO XUKUN CIQAABEED KAMA DAMBAAYS AH OO MAXKAMAD HORTEED KAGA CADAADAY

5. UU KA MAQNAADO GOLAHA 20 FADHI OO ISKU XIGA IDIN LAAAN.



Qodobada shanta ah ee xildhibaanku xilka ku waayi karo waa cadaan, afkeenii hooyo ayey ku qo ran yihiin. Madmadaw lama gelin karo. Xildhibaanku xisbigii soo doortay ee uu golaha u fadhiyey haddii uu ka baxo wuxuu jebiyey qodobka 50aad farqadiisa 3aad. Waxaa halkan ka dhex muuqa ta ku tagrifal awood sharci . Qodobka la jabiyey dan shakhsi ayaa ka muuqata. Qofna ma inuu sh aqo beelo. Qorsha dheer waa in lagu daraa dastuurka waxa laga yeelayo hadii tani oo kale dhac do laakiin maaha in dabarka iyagu gacantooda isaga furaan. maanta waxaa tartamaya ururo w axaana soo bixi doona sadex xisbi qaran oo ka duwan kuwii horey u jiray. Golaha baarlamaanku wuxuu ka kooban sadexda xisbi qaran ee maanta jooga, sharcigii lagu soo doortay meesha wuu ka baxay. Si ay shaqadooda u sii dheeraysan karaan ugana qaybgalikaraan ku danaytsiga awoo da sharci waxay isbedel ku sameeyeen xeer number 14. Isbedelkaa oo si toosa ugu soo horjee da qodob dastuuri ah. GARI LABA NIN KAMA WADA QOSLISO ayey noqon lahayd hadii maxkamad adag oo dastuuriya oo ka madaxbanaan xukuumadu shaqaynayso.maanta taasi ma jirto wax walba waxay ku soo uruureen madaxwaynahaa yidhi.shacabka ayaan u dhaafayaa magaca ay u bixiyaan golihii wakiilada marka doorashada degaanku dhamaato cirana danahiisa shakhsi ku dhamaysto.

Xeerka SIR DOONKA ee dhawaanta la ansixiyey waa ufo horsocota digtatooriyad samaysanta. Wuxuu salka ku hayaa difaaca xukuumada ee maaha mid ummada u adeegaya. Waa kuu Gaani iyo Morgan ku fuliyeen dadkeena. Waxaan madaxwaynaha leeyahay bal dhuux oo dhandhaso nuxurka xeerka.wixii aad duurka u gashay ee uaad dib jirtay inaad dalkaaga ka xorayso, dib ha ugu bilaabin. Hadii kale waxay kugu noqon doontaa taariikh madow oo buuga tariikhda kuu gala. xeerkan iyo dulucdiisa waxaan si fiican ugu lafaguri doonaa qormada labaad. ILAAHAY DADKEE NA IYO DAWLADABA WADADA TOOSAN HA TUSO. WAXAA KU SOO GABABAGAYNAYAA ILAYSK AA NINKII SHIDOW ABAAL BAAN KUU HAYAA AGOONTAA NINKII QAXSHOW INKAAR BAAN KUGU OGAHAY.La soco qormada labaad todobaadka dambe.