WARAYSI
MAXAMED XUSEEN C/LAAHI OO LAGA SOO DAAYAY
GUANTANAMO BAY
Maxamed Xusseen Cabdillaahi oo
dhalasho ahaan ka soo jeeda Gobolka Togdheer ee Somaliland oo muddo
Todoba (7) sanaddood ah ku xidhnaa Xabsiga Guantanamo bay, ayaa
shalay ka soo degay madaarka Magaalada Hargeys, ka dib markii
Maraykanku ka soo daayay Xabsigaa Jimcihii doraad.
Maxamed Xusseen Cabdillaahi oo lagu soo wareejiyay gacanta hay’ada
ICRC, si ay u soo gaadhsiiso Somaliland, shalay markii ay madaarka
Hargeysa keeneen waxa halkaa ku qaabilay Wasiirka Arrimaha gudaha
Cabdilaahi Ismaaciil Cali (Ciro) iyo dad eheladiisa ah. Kuwaasoo ku
soo dhaweeyay dalkiisa hooyo oo ay ugu danbeysay 1967-kii.
Hadaba, Maxamed Xusseen Cabdilaahi oo da’ahaan waayeel ah, waxa uu
waraysi khaas ah oo uu xalay wargeyska Ogaal la yeeshay kaga hadlay,
sidii loo qabtay, sababtii loo qabtay, wixii uu kala kulmay Xabsiga
Guantanamo-bay Todobadii sanadood ee uu ku jiray, sidii loo soo
daayay iyo duruufaha kale ee guud ahaan ay wadaagaan dadka
Xabsigaasi ku sii hadhay ama laga soo daayay. Waraysigaasina waxa uu
u dhacay sidan;
Ogaal: Maxamed Xusseen, goorma ayaa lagaa soo daayay Xabsiga
Guatanamobay?
Maxamed Xusseen: Jimcihii ayaa xagaa la iga soo qaaday, markaa
Maantana (Shalay) waxaan imi Jabuuti, halkaana waxa iga soo qaaday
Diyaarad ay leedahay hay’ada ICRC, markaa sidaas ayaan Hargeysa ku
imi.
Ogaal: Ma keligaa ayaad ahayd, mise waxa ku wehelinayay cidii xagaa
kaa soo qaaday?
Maxamed Xusseen: Diyaaradii aan xagaa ka soo raacay cid illa socotay
ma jirin. Mid turjumaan ahaa oo iyaga u shaqaynayay iyo Naag wax
sawiraysay oo iyaga u shaqaynaysay mooyaane, waxa kalena waxay
ahaayeen Millateri diyaarada ka shaqaynayay.
Ogaal: Ma wax dambi ah ayaa lagugu waayay oo sidaas ayaa laguu soo
daayay,?
Maxamed Xusseen: Annigu marka horeba, dambi aan galay oo la igu
qaatay ma jirin. Gurigayga ayaa la iga qaatay, Xoolihii guriga
yaalay-na way qaateen, Maraykan-baana gurigayga iga qaatay. Markaa,
markii ay xagaa I geeyeena wax dambi ah la iguma helin. Laakiin,
dadka meesha joogaaba dambi ay leeyihiin ma jirto ee way iska xidhan
yihiin. Markaa, hadda waxa jirta in dawlad cusubi ka dhalanayso
Maraykan, markaa tii hore waxay doonaysaa bal ceebihii ay ku dhacday
inaanay ku dhicin, waxana dhici karaysa in meeshaba la xidho oo
dadkaba laga wadda saaro.
Ogaal: Adiga goorma ayaa lagu qabtay, sidee laguu qabtay, halkee
lagugu qabtay?
Maxamed Xusseen: waxa la I qabtay bishii labaad 2002-dii, markaa
Bakistan baan joogay, oo aan deganaa 17-sanadood. Ciqaamad ayaanan
ku lahaa, xafiiska Laajiyiintana bidaaqad ayaan ka haysay. Markaa,
Maraykanku gurigayga ayuun buu iga qaatay, wax alla wax dambi ah oo
aan galay oo ay igu qaateena ma jirin. Ilaa maantadana waxaan lahaa
uun maxaan sameeyay, maxaad ii soo qabsateen ma jirto.
Ogaal: Imisa sanadood ayaad Jeelka Guantanamo ku xidhnayd?
Maxamed Xusseen: Ilaa todoba sanadood.
Ogaal: Todobadadaa sanadood maxaad kala kulantay, Xabsigaas?
Maxamed Xusseen: Dadka dulmi ayaa lagu qaaday, wax wanaag ah oo ay
dadka kula shaqeeyaana ma jirto, aad ayay u qalafsan-yihiin, markaa
Ilaahay ayaa jira.
Ogaal: Adiga wax Maxkamad ah ma ku saareen?
Maxamed Xusseen: Waxa jirta, Maxkamad millatari oo meesha ka
shaqaysa. Waxa kale oo jirta Maxkamad kale oo dhinaca Maraykanka ku
taala oo sare oo doonaysa inay baadho dadka meesha ku xidhan iyo
waxyaabaha loo haysto. Markaa taas ayaa sabab u ah inay dadka meesha
ka saaraan.
Ogaal: Adiga waxa nagu maqaalo ah in mudo laba sanadood ahba meeshii
lagu geynayay la doonayay, markaa ma xiligaas ayaa lagu sii daayay?
Maxamed Xusseen: Mudo afar sanadood ku dhaweyd-ba, inaan meesha ka
baxo ayay ahayd, hadana intaa wey isii haysteen. Marka horena dambi
igumay qaadin, markana dambi igumay helin, markaa sidaa ayuunbay
meesha iigu hayeen, hadda ayaanu Ilaahay iga soo saaray.
Ogaal: Nin kale oo Soomaali ah oo xidid tihiin ayaa kugula xidhnaa
Xabsigaas, hadana waa lagaa reebay oo lama soo deyn isaga, bal ka
waran arrintaa?
Maxamed Xusseen: Maxamuud Saleebaan gurigiisa ayaa laga qaatay, wax
dambi ah oo uu galayna ma jirto, intaan aniga la I qabsana meelahaa
Laba Bilood ayuu iga horeeyay ayaan u malaynayaa. Ilaa imika wax ay
ku haystaan ma jirto. Hadana weli meeshii ayuu ku jiraa, goor la soo
deyn doonana Ilaahay ayaa og.
Ogaal: Isaga Maxkamad miyay saareen?
Maxamed Xusseen: Maxkamadoodu waa Maxkamad Millatari wax macno ah oo
ay leedahay-na ma jirto, dambi aanad qabin ayay ku saarayaan,
laakiin markaad tidhaahdo cadee dambiga aad igu haysato, waxba kugu
cadayn kari maayaan.
Ogaal: Adiga ma argagixisay kugu eedeeyeen?
Maxamed Xusseen: Wax kasta waa ay kugu eedeynayaan.
Ogaal: Laakiin, haday argagixiso kugu eedeeyeen, hadana markii ay
dambi kugu waayeen ku soo daayeen, taas maxaad u aragtaa?
Maxamed Xusseen: Waxa jira, markii hore dambi aanu galay nagumay
qaban, markay na baadh-baadheena dambi nagumay helin. Nimankani,
diin-na nagulamay noolaanin, qaanuuna nagulamay noolaanin, waa na
qaateen meelbay na saareen, markii danbena waa soco weeye. Laakiin,
qofku hadii uu dambi leeyahay, oo dambigii lagu qaado waa wax
macquul ah weeye, hadii dambi lagu waayo oo la sii daayana waa
suurtagal. Laakiin, iyaga (Maraykanka) toodu waxa weeye, dambi lahow
ama ha lahaanin meeshuunbaa lagugu haynayaa.
Ogaal: Imisa qof oo kale oo Soomaali ah ayaa hadda ku jira
Guantanamobay?
Maxamed Xusseen: Sadex nin oo kale ayaa ku jira, laakiin dadka kale
ee aan Soomaalida ahayni way fara badan yihiin.
Ogaal: Todobadaa Sanadood ee aad jeelkaa ku jirta, waxayaabaha
raadka kugu reebay ee aanad Iloobi karayn ee halkaa kaa soo raacay
maxaa ka mid ah?
Maxamed Xusseen: Markay Todoba Sanadood meel igu xidheen, ee ay
Gurigaygii baadheen, ee ay reerkaygii iga dhex qaateen, iyagiina
cidla kaga tageen maxaa taa ka weyn?
Ogaal: Mar kasta ma Sil-siladaa la idinku xidh-xidhi jiray?
Maxamed Xusseen: Silsilad waxa iigu dambaysay Diyaarada aan soo
raacay, Silsiladi dhexda ayay igaga xidheen mid lugaha ayay igaga
xidhnayd, miday Kursiga iigu xidheen. Waxaas ayay igu wada xidh
xidheen.. Intaanu Jeelka ku jiray, mar kasta oo aad Albaabka
makhsinkaaga dibada uga baxayso ama aad Dhakhtarka tegayso ama wax
lagu weydiinayo, Silsiladaas ayaa lagugu xidhayaa si kale umma
baxaysid.
Ogaal: Cibaadada sow idiinmay ogolayn?
Maxamed Xusseen: Taasi, waa caadi markaad Maqsinkaaga ku jirto,
silsiladi kuguma xidhna?
Ogaal: Su’aalihii ugu badnaa ee ay ku weydiin jireen markii
baadhistu kugu socotay maxay ahaayeen?
Maxamed Xusseen: Wax kasta waa ay ku weydiinayaan, maalintaad
qufucday maxaad u qufacday, Caruurta hubkaad bari jirteen muxuu
ahaa. Al-qaacida ayaad tahay, ninka haystana waad la kulantaye,
maxaad ka wadda hadasheen. Hadaad tidhaa waar lama kulmin, waad la
kulantay ayaa lagu odhanayaa, wax walba waa lagu saarayaa.
Ogaal: in halkan lagu keeno ma adigaa codsaday, mise iyagaa khasab
kugu keenay?
Maxamed Xusseen: Annigu waan diiday inaan meel kale qabto oo la
igeeyo dal kale, anigaana codsaday in la I geeyo dalkayga oo ku idhi
igu celiya.
Ogaal: Hada mar hadaad halkan nabad-gelyo ku timi, maxaad u
jeedinaysaa eheladaadii iyo dadkii kale ee ka qayb qaatay sii
deyntaada?
Maxamed Xusseen: Waxaan leeyahay, waan caafimaad qabaa waanan
wanaagsanahay, Ilaahayna waxaan ka baryayaa in aan wadankayga wanaag
ugu noolaado. Xukuumada Somaliland oo uu ugu horeeyo Madaxweynaha,
Wasiirka Arrimaha gudaha iyo dhamaan Golaha Xukuumada iyo Golayaasha
Baarlamaankana aad iyo aad ayaan ugu mahad-naqayaa, waxaanay iga
yeeleen sidii aan filayay oo waa xaqa la isku leeyahay.
Sidoo kale, Looyaradii xagaa iiga shaqeeyay iyo looyarada halkan ee
gacanta ka geystay arrimahayga iyo dhamaan intii kale ee gacan ka
geysatay iyagana waan u mahadnaqayaa.
Ogaal
|