Waa sheekadii dumar
waa ninkeed bila iyo ninkeed
biiya- Qaybtii
Tobnaad
MALA
KUFAY KIBIRKII
Haybe wuxuu dhabanada haysataba oo yaab iyo fa jac lago’sanaadaba
waxaa uu sameeyay oo isbarbardhigay marwadiisi dahabo ee dadba
kawacan iyo minyaradiisii Xalan ee uu magaceeda kuraacay una bixiyay
roob la dhacda quruxdeda balse noqotay midaan quruxda looga
hoosaynin kadib waxaa uu ogaaday inay gabadh iyo ga badh
la’aan isu yihiin islamarkaana waxaa uu isugu yee dhay
tokiisii intay wada tashiga lahaayeen kadib waxaa uu u sheegay inuu
ki braayay markii hore kibirkiina uu la kufay iyo dhibaatada
kahaysata gurigiisa.
Iyagaa oo
markahoreba dareensanaa oo ujuuqi waayay dhibaatada haybe dushiisa
ka muuqata, waayo iyagu waxay ayidsanyihiin dahabo oo ma ogola inuu
meel kale unuux nuuxsado haybe waxaa uu usoo jeediyaay dhaliilihii
uu kaga tagaayay gabadhan,hadaanu sidaa yeelina way ku adkaan lahayd
wayo dumarka barigii hore hawlyaridaa laguma furijirin ee tolbaa
odhan jiray waxad ku aragtay afada sheeg aanu kula aragnee markaa
imika isagoon awalba tol kii isaga naag kale larabin ayuu isna
dhaliilo usoo gudbiyay kadib haybe wax aa uu tolkii kula
tashay inuu furo gabadhan oo intaanay da’sadexaad udhalin hangool
faraaro leh iskaga qabto, hadaba horaa looyidhi waxtarso waxbeel bay
dhashaaye waxa uu kaqaday minayradiisi raad kulayl iyo
dawakhaad.
Haybe waxay ugu
darnaan jirtay markastuu xasuusto taladii qiimaha lahayd ee
marwadiisa dahabo markuu ushegay inuu guursanayo ay usoo jeedisay ee
ahayd anigu guurkaad guursanaysa shido iguma hayee waxan kuu
baqanaya adiga, kadib waxaa uu ku go’aansaday inuu furo waanu
kadhabeyay oo way kala haajireen gabadhisii Xalan ee uu roobladhacda
ubixiyaay, minyaraysata yna kuna noqotay ninkeed biiyada, Waxa hanti
maguurto ah unoqotay marw adiisi dahabo ee ninkeed bilada
ahayd ilay horaa looyidhi (LAMA HURAAN WA A CAWS JIILAAL).
Waa tuma ninkeed bila?
Ninkeed bili waa gabadha marka la guursado ee ninku ka xoolo bixiyo
gabati iyo yaradba ee ninkeeda loo wareejo inanta reerkeeda iyo
inaanka reerkood uba dhisaan iskuna xooleeyan oo guri cusub u
yagleelaan oo ay noqdaan ree r meel degen oo yeeshay guri
iyagu iskood iska leeyahiin maamulan karaan, waa gabadha sidii la
doonayay ee xididkeeda iyo ninkeeduba ka filaayay bu xise noqota
gabadh is gaadhsiisan.
Waa gabadha ceebta iyodhaliishaba iska dhawrta
Waa gabadha hadalka ninkeeda iyo hantidiisaba dhawrta ee ninkeeda
dushiisa biyuhu kadaataan ee korkiisa laga dhaashto sidii dahabo oo
kale had iyo jeer waa marwada ninkeeda laga dareemo widh widh iyo
dhalaal badan oo aan hore loogu aqoon markuu inaanka ahaa.
Ninkeed bili waa marwada diiteeda iyo ninkeedaba isku ilaashatee
ninkeeda ka dhawrta canaanta, hadalka qaloocan, hiifka, hatigaada,
hadalada dhagidiidayda leh iyo dayacaba.
Ninkeed bili waa gabadha isgaadhsiisan ee loo yaqaan marwada amaba
xaaswal waalka
Dumarku iskuma jiraane ninkeed bili waa marwada tolkeeda iyo
xididkeedaba xeerisa
Marwadu waa gabadha gurigeeda dhixirka u xidhatee gurigeedu noqdo
damal hadhwayno lagusoo hirto
Waa gabadha mudane iyo marwaba xaqa iyo sharafta ay kamudan yihiin
taqaan, waa afada tolka iyo xididkuba kamahad sheegtaan ee marka
ninkeeda raga kale xamanayaan layidhaahdo (waar niyow ninkii hebel
maaragteen korkiisa laga subkanayaaye niyow tolow muxuu cunay ee
kuwa kale ee ogi ugu jawaaben waar afo nasabuu heloo marwo ah oo
sidaa kadhigtay) waar iska daa ninkii hebel gabadh iyo maa haa
gabadha uu helee.
Marwadu waa ta wakhtigeeda kulumisa gurigeeda, ubadkeeda, iyo
ninkeeda
Wakhtiyaday gurigeeda kusugantay waa ta samaysata hararka sida isku
jooga,shanlaha,sadexlaha,googoska, waxaa kaloy diraarsadan
oosamaystaan kabada,aloolka, abjadka,karbashka,kooraha, dhinca kale
waa gabadha soo hata ee tidcata xadhkaha rarka awrta lagu isticmaalo
sida yeesha caynka bayda ,dabarka,hogaanka, iyo xadhkaha
guryaha lagu dhiso,lagu raro,ama lagu xeero sida xeerarka taxayaasha
dhigaha iyo udbaha laysugu taxo iyo kuwa lagu sameeyo cawsaska ee
laga sooho maydhaxda iyo xiga.
Ninkeed bili waa afada gurigeeda illa xidhee uduga iyo carfiga ka
soo kamkam aya qof kastoo geel daaq u jiraa sanka la sooraco
sida saxansaxada roobka
Waa afada afkeeda kadhawrta nasabcayga, tolcayga iyo aflagaadada.waa
marwada wax kastoo ilahay kukeeno cudur iyo caafimaadba tidhaahda
Alxamdulilaah
Waa marwada hadii ninkeedu camalwaayo ama qutaldaruurigooda soo
heliw aayo ee wakhtigu ku yara adkaado waata niyada udhistee
tidhaahda xaaji Allaa weel madhan buuxsha kabuuxana madhiya ee anaga
hanoo warwarin ilaahaybaanu macsuun unehee
Ninkeed bili waa gabadha looyaqan marwada, xaaswalwaal, raaliyo,
raaswayn , waagabadha intaaso sifo yeelata ama loogu yeedho
Waa afada sodohdeed subag ugu falaxashee sodogeedna casaryaha ugu
roonata.ee sidii aabeheed oo kale u ilaalisa
Dumaashiyadeedna soorta kahaqabtirtee ay kuso hirtaan, ninkeedana
agtee da aan lagawaayinee markuu gaajaysanyaay iyo markuu
dharagsanayayba taqan sida ubadkeedana ukolkoolisee isna qofkastuu
is yidhaahdo uyeedhba magaceeda ugu yeedha wanaaga iyo xubigay
gashatay awgii. Waa afada ub adkeeda dayactirtee wadka mooyee
wadeecada kadhawrta
Waa afada magaca aabeheed, hooyadeed, walaalehed, iyo ka tolkeedba
dha wrta hablohoodana magac wanaagsan uhorseeda ee lasoo hidoraaco
jidaal dheerna laga soo haybiyo
Waa marwada ninkeeda iyo ubadkeeda cimrigeeda ku agdhamaysata ee aan
marnaba kadudin gurigeeda waayo waxay xeerisaa rerka guursaday iyo
kay ka dhalatay labadaba.
Waa afada marka ninkeeda oo daalan kana yimi shaqo markuu soogalo
kutidh aahda xaaji hore usoo dhaaf oo fadhiso iskna Saar kabaha oo
naso markaa aad wax cuntid ee caruurteedana kutidhaahda hooyo
aabihiin wuu daalan yahay oo wuu inoo soo shaqaynaaye haku
qaylinina ee soodhunkada oo ka kaalaya kadib biyahana udhiga haysku
qaboojiyo hooyo aabihiine.
La soco qaybta 11aad……………..
Qalinkii
Nuura Maxamed Cali
Nuura_happy@hotmail.com
Burco Somaliland |
|