Madaxweyne
Riyaale iyo Macalin Siyaad maxaa u dhexeeya
Calaamadahaas
waxaa si gaara ah u leh dhamaan dadka inta aan c aqligoodu sida
taban u shaqeeyo , inta aan khasaaraha iyo faa’iida da isu dheeli
tiri Ka rin.........
Maahmaah soomaaliyeed ayaa tidhaah Awrba awrka horeeya ayuu
socodk iisa leeyahay, nin soomaaliyeed oo gabyeyna wuxuu yidhi
Do ofaarka weyn iyo ka yari wax isma doorshaan, ujeedada iyo xikmada
ku jirta murtidan wax aynu ka baranaynaa in ardaygu raaco
raadka macalinkiisa , haduu xumaa iyo haduu wanaagsanaaba boqolkiiba
sa gaashan 90% waxaase ka baydha dar iiqa macalinka xun dadka
inta Ilaahay caqliga iyo garashada saliimka ugu dee qo ee
miisaami karta ficilka iyo dhaqanka macalinka xun ama kala saari
karta xumaanta iyo wanaaga , iyadoo Ilaahay ka sheekaynayo gaaladii
maangaab ka ahayd sida ay u raaceen jidkii qaloocnaa ee ay ka
dhaxleen aaba yaasho od iyo macalimiintii barbaarisay
ayaa Ilaahay wuxuu ku yidhi Quraankiisa Kariimka ah :-
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ
ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَآ أَلۡفَيۡنَا عَلَيۡهِ
ءَابَآءَنَآۗ أَوَلَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ
شَيۡـًٔ۬ا وَلَا يَهۡتَدُونَ
Aayadaas quraaka oo macneheedu yahay gaalada marka la
yidhaahdo raaca dariiqa Ilaahay waxay ku jawaabaan waxaanu raacaynaa
dariiqii aanu ka dha xalay aabayaashayo xataa hadii
aabayaashood ahaayeen qaar maangaabyo ah oo aan caqli lahayn.
Calaamadahaas waxaa si gaara ah u leh dhamaan dadka inta aan
ca qligoodu sida taban u shaqeeyo , inta aan khasaaraha iyo
faa’iidada isu dheeli tiri Ka rin, inta aan saxa iyo khaladku
u kala muuqan ee xu maha iyo samaha kala garan Karin.
Hadii aan dib ugu noqdo mawduuca qoraalkan oo ah Faraq ma u
dhe xeeyaa Dahir Riyaale iyo Siyaad Barre ayaan waxaan ka codsanayaa
dhamaan akhr istayaasha mawduucan inay si degan oo
ilsugnaansho leh ugu eegaan bal far qiga u dhexeeya ardaygaas
iyo macalinkiisii D ahir iyo Maxamed. Maxamed Siyaad Barre
markii uu dalka qabsaday waxaa loogu yeedhi jiray Madaxwe
ynaha ku meel gaadhka ah iyadoo aan la tilmaamin muddo cayiman oo uu
ahaanayo ku meelgaadh , iy adoo aan la tilmaamin waxa ka
danbayn doona ku meel gaadhka ,Si yaad Barre wuxuu samaystay koox la
odhan jiray xildhib aanada golaha Sare ee Kacaanka , kooxdaasi
waxay u bixiyeen Siyaad Barre magac kasta oo qurux badan oo ay ka
heleen afsomaliga waxanay siiyeen tilmaan iyo astaan kasta oo qurux
badan ilaa ay ka gaadhsiiyeen inay ku shahaban Nebi Maxamed (SCW) oo
mid ka mid ah laga weriyey inuu yidhi Nebigeena iyo Siyaad Barre
waxay iskaga mid yihiin tilmaamo badan oo ay ka mid tahay magaca
Mohamed Siyaad iyo xaaskiisa Khadija Macalin, Nebi Moha med (SCW)
iyo hooyadii mu’miniinta (Khadija ) oo ahayd xaaskii Nebiga ,
wax ay ku shahabeen wax kasta oo wanaag ula muuqday waxaanay ugu
sacabi yeen wax kasta oo xun oo uu sameeyey .
Hadaynu milicsano Dahir Riyaale oo ay muuqato inuu hayo dhabadii
macalinkii sa wuxuu ahaa markii uu yimid xukunka oo uu ku yimi si
sharciga khilaafsan iyadoo ay ahayd inuu Gudoomiyaha Guurtidu qabto
xukunka muddo lixdan Cisho ah ayuu kursiga ugu fadhiistay si khaldan
waxaanu ahaa Madaxweyn aha Ku meelgaadhka ah , Ku
meelgaadhnimada Dahir way tilmaanayd waanay ka duwanayd ta Siyaad
Barre waxaanay ku ekeyd intii ka hadhsanayd doorashdii madaxweynaha
, hase yeeshee waxaa ku xeernaa kooxdii Xisbigii hantiwadaaga koox
la mid ah oo ay ka mid yihiin, Cali Warancade , Cawil mucjiso,
Siciid Sulub, Cawl, Cabdilahi Mohamed Ducale iyo Guulwadayaashii uu
ka takhalusay ee ay ka midka ahaayeen Ismaciil Faqash oo ahaa
dhibtii ugu weyneyd ee taariikhdii S/land soo mara dalka dhowr
jeerna ku sigay inuu dalka ka rido dagaalo sokeeyo , Cabdilahi
Darawal, Talaaba Cadde , iyo in badan oo la mid ah waxaana Dahir
Riyaale ay ku guulaysteen in ay xukunka ku soo celiyaan iyadoo uu ku
soo noqday boob iyo ku shubasho, waxyaabaha la yaabka lahaa waxaa ka
mid ah xaafada Gacanibaax codadka laga keenay ee Cali Warancade iyo
Cawl kaga soo shubeen waxay u dhignaayeen ama ay le’ekaayeen kala
badh codadkii magaalada Hargeysa.
Xildhibaanada Golaha kacaanka Dahir Riyaale waxay marinayaan wadadii
la qaadsiiyey Siyaad Barre waxaase ay arkeen inaanay ka iibsamayn
magacyadii Siyaad Barre loo bixiyey waxaanay ku bedeleen ereyo ah
Dahir la’aantii nabadi may jirteen, Dahir la’aantii dawladi ma
jirteen, Dahir la’aantii doorasho ma dhacdeen, Dahir la’aantii waa
lays dili lahaa iyo wax la mid ah waxaanay meesha ka saareen tii
Ilaahay iyo wanaagii Shacabka S/land , Xisbigii Siyaad Barre
waxqabad buu ahaa laakiin Xisbiga Dahir Riyaale waa dulin dadka iyo
dalka laastay, waxay Tafaha ku sitaan Dhagxaan ay qaarba meel
qotomiyaan ilaa ay ku fashilmeen, waxaanay marayaan maanta Wasiir
Cali Warancade yidhaah aynu Boqor ka dhigano Dahir Riyale sida
Djibuoti ku socoto oo kale.
Siyaad Barre iyo Dahir waxay wadaagaan xadhiga Siyaasiyiinta waa
iska mid , Cabudhinta Xuquuqda Saxaafada waa iskaga mid, Lunsiga
hantida Qaranka waa iskaga mid , Laaluushka waa iskaga mid , Xadhiga
Xaqdarada ah waa iskaga mid ama Riyaale ayaa badan , waxaa Dahir
Riyaale u dheer Dhulkii hantida guud ahaa oo boob uu ku caseeyey ,
dhisme muu dhaafin, dhul muu dhaafin, wershedo muu dhaafin, wax
alaale wuxuu dhaafay ma jirto, dilka aan loo meel deyeyn iyo xabada
lala dhacayo shacabka waa iskaga mid.
Dahir Riyaale waxaa ka madax banaanaa oo keliya arimaha qabii’ilka
iyo dhex dhexaadintooda , Dahir Riyaale wuxuu maanta marayaa
inuu faro maroojiyo arimihii reeraha oo shaqadii cuqaasha ,
Salaadiinta iyo guurtida uu isagu la wareego, waxyaabaha sii huriyey
dhibaatadii Ceelbardaale ee keenay dilkan foosha xun waxaa u sabab
ah Dahir Riyaale oo la wareegay shaqadii Guurtida isagoo waxkama
jiraan ka dhigay go’aankii iyo Gudoonkii Ergadiii Ceelbardaale ay
soo goysay una yeedhay odayaal iyo cuqaal oo yidhi taas waxba kama
jiraan ee aniga I suga doorashada dabadeed.
Dahir Riyaale waxaan ku masaalay aayadan quraanka oo Ilaahay kaga
wara mayo noociisa iyo noocii macalinkiisa inkasta oo aanu Dahir
lahayn awood uu ku kibro hadaanu is dabaqabana warkiisu ku badan
doono saxaafada aduunka , Ilaahay wuxuu ku yidhi Quraakiisa Kariimka
ah isagoo ka hadlaya belo oogayaasha is bida:-
وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِى ٱلۡأَرۡضِ لِيُفۡسِدَ فِيهَا وَيُهۡلِكَ
ٱلۡحَرۡثَ وَٱلنَّسۡلَۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَسَادَ (٢٠٥)
وَإِذَا قِيلَ لَهُ ٱتَّقِ ٱللَّهَ أَخَذَتۡهُ ٱلۡعِزَّةُ بِٱلۡإِثۡمِۚ
فَحَسۡبُهُ ۥ جَهَنَّمُۚ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ
Aayadaas oo macneheedu yahay , dad baa hadii dhulka loo dhiibo ku
dhaqa aqa inay kharibaa, waxaanay baab’iyaan dad iyo duunyaba, hadii
la yidhaa hdo Ilaahay ka baqana waxaa qaada isla weyni iyo
kibir.
Waa inta Dahir Riyaale ka muuqata , Isla weyni iyo Kibir, dalkii oo
uu dad iyo duunyaba baabi’yey oo maanta macaluuli dhamaysay ,
dagaalo sokeeyo oo uu oogayo , hanti boob , Laaluush, Baddii oo uu
ka xaraashay Shisheeye ilaa uu jasaa’irkii sida Sacaada Diin
xaraashay, Dekedii uu xidhay si dadka baahiyi u layso isagoo u
qaatay feker odhanaya ( The Hunger is solution ) si dadka gaajo iyo
macaluuli u hakiso awoodooda una daboosho maankooda iyo maska
x dooda si aanay u muuqan awood la loolami kartaa dadkuna ugu
mashquu laan sidii ay u heli lahaayeen wax ay afka geliyaan oo uu
sidii doonaba uga ye eli lahaa .
Daahirow sidaad doonto waad ka yeeshay dadka iyo dalkan waase deyn
kugu maqan una diyaar garow gudideeda.
Saeed Suleiman
Gudoomiyaha
Jaaliyada
S/land ee
Minnesota |
|