Horumarka Ballaadhan EeMadaarka Hargeysa Shantii Sanno Ee la soo dhaafay  Qaybta:2aad
 

Hargeysa (TNN):- Maxamuud Xaashi Cabdi, Wasiirka Wasaaradda Duulista iyo Hawada Somali land waxa uu ka mid noqday liiska Golaha Wasiirada ee Madaxweyne Siilaanyo soo dhisay 28-kii Bishii July 2010 iyada oo Maxamuud Xaashi loo magacaabay Wasiirka Duulista iyo Hawada Somaliland Maxamuush Xaashi Cabdi waxa uu xilka wasaaraddaasi uga dambeeyey Cali Maxa med Warancadde oo hadda ah Wasiirka Daakhliga Somaliland. Wasiir Maxamuud markii uu xil ka wasaaradda la wareegay hadalkiisii ugu horreeyey ee uu warbaahinta siiyo waxa uu ku b allan qaaday in uu awooddiisa oo dhan isugu gayn doono sidii uu u casriyeyn lahaa Madaarra da Dalka isaga oo si gaar ah isaga xil saaray dib u ballaadhinta iyo casriyeynta Madaarada Hargeysa, Berbera iyo Burco halka qiimayn lagu sameeyey Madaaro kale oo uu ka mid ahaa Madaarka Boorama.

Isaga oo dhinaca kalena ku dadaalay in dhismihii hore wasaaraddaasi ugu jirtay laga guuro, heshana dhisme Casri ah oo ay degto kaasi oo aan dib ka faahfaahin doono sida uu ku yimid kuna hir-galay dhismaha cusub ee wasaaradda Duulista u hirgalay mudadii xukuumaddani talada haysay.

Guda-Galkii Mashruuca Dib-Dhiska Madaarka Hargeysa:

Wasaaradda Duulista Hawadu waxa ay xidhiidho kala duwan la samaysay Deeq-bixiyayaasha iyo dawladdaha saaxiibka la ah Somaliland iyada oo wasaaraddu la timid qorshe ay ku raadin karto cid Somaliland ka taageerta dhismaha madaarrada dalka, gaar ahaan Madaarka Caasi madda, waxaanu Wasiirku heshiis arrinkaasi la xidhiidha la galay Dawladda Kuwayt oo noqot ay dawladdii gacanta ugu weyn ka gaysatay dhismaha madaarrada Hargeysa iyo Berbera h alka kharashaadka dhismaha madaarradan xukuumadda Somaliland miisaaniyadda ku darsat ay oo ay lacago badan ku bixisay. Wasiir Xaashi, waxa uu dalka Kuwait isla markiiba Bishii No vember 2010 wadanka Kuwait ku soo saxeexay heshiiska Mashruuca qaybta 1aad ee dhism aha Madaarka Hargeysa ee dalkaasi innaga caawiyey intiisa badan.

Qiimayn ballaadhan oo lagu sameeyey Baahiyaha Madaarka Hargeysa (early assessment sur vey) waxa natiijooyinkii warbixintii laga diyaariyey ka mid noqday in gabi ahaanba Dhabbaha Diyaaradaha ee Run-waygu aad u liidato oo loo baahan yahay in wax laga qabto. Inkasta oo Guddida qandaraasyada qaranku ay 16-kii February 2012 shaaciyeen qandaraaska dhismaha Madaarka Hargeysa oo wakhtigaasi ku guulaysatay shirkadda Somaliland Hono Group hadan a hawsha Wasaaraddu Madaarrada ka bilawday waxa uu bilaabmay sanandkii 2011 waxaa nay Wasaaradda oo kaashanaysa khubaradeedu gudo gashay samaynta daraasad ballaad han oo lagu qiimeeyey baahiyaha dhabta ah ee Madaarka oo aad u badnaa waxaana durba diiba awoodda la saaray halkii ugu darnayd oo ah in dib u dhis ballaadhan lagu sameeyo dha bbaha diyaaraduhu ka haadaan soona caga dhigtaan ee Run-wayga oo ahaa mid aad u liita. Bishii March 2012 ayay shirkaddii qandaraaska ku guulaysatay saxeexday Hawsha Madaarka laga qabanayay oo saddex waji lahayd:

1. Sahanka Lagu Sameeyey Guud Baahiyaha Madaarka (Assessment Survey)

2. Xayndaabka Madaarka Oo Qiimayn isna Lagu Sameeyey

3. Qorshihii Lagu Soo Iibiyey Laguna Soo Dejiyey Agabkii Madaarka Lagu Dhisay

Agaasimihii Guud ee wakhtigaa Joogay Wasaaradda Duulista Md. Axmed Dalal Faarax oo saxaafadda la hadlay waxa uu yidhi: "Mashruuca dhismaha Madaarka Hargeysa hawshiisu iyada oo la kawsatay magacaabistii Wasiirka Duulista Hawda Somaliland Md. Maxamuud Xaashi Cabdi, hadana waxa ay si rasmi ah u bilaabantay markii aanu shirkadaha qandaraaska qaatay kala saxeexanay bishii March 2012. Mashruucani waxa uu qorshuhu yahay in uu socdo muddo 15 Bilood ah”.

Dr. RC. Gubta oo ka tirsanaa Hawl-wadeenada Hay’adda ICAO oo maalmahaasi hadlay waxa uu sheegay in qorshayaasha Wasiirka Duulistu shirkadaha ku amray ay ka mid ahayd in mar ka uu mashruucani dhammaado Garoonka Cigaal International uu noqdo mid 24-ka saacado odba shaqeeya oo la tartamada garoomada caalamka iyo kuwa mandaqadda Geeska Afrika. Arrinta kale ee xiisaha lahayd waxa ay ahayd in Dr. Rami Chehade oo la taliye u ahaa shirkadda reer Kuwait ee NARCO ee maamulaysay mashruucan kana wakiil ahayd Hay’adda Kuwait Fund ee iyadu bixisay maal-gelinta dib u dhiska Madaarka Hargeysa uu maalmahaasi madaarka dhismihiisu bilawga ahaa saxaafadda u sheegay in ay gacan weyn ka halayeen Injineerro waddani ah oo ka qalin jabiyey Jaamacadaha dalka oo dhismaha ka qayb galay arrinkaasi oo ahaa ididiilo u soo hoyatay Injineerrada wadaniga ah oo u noqotay dhiirrigelin.

Dhismaha Run-wayga Madaarka ayaa si layaab leh u bilaabmay iyada oo duulimaadyadii Ma daarka Hargeysa loo wareejiyey Madaarka Berbera kaasi oo Wasaaraddu dayac tir badan ku samaysay si uu u hanto hawlaha shaqo kadib xidhitaankii Madaarka Hargeysa. Waxa xusid mudan in heerkiisu aad u hooseeyey Madaarka Berbera ka hor intii aanay wasaaraddu wax badan ka qaban si uu u hanto duulimaadyada u soo wareegay.

Wajiga 1aad ee dhismaha Madaarka ayaa la guda galay. Agaasimaha Waaxda Mashaariicda Wasaaradda Duulista iyo Hawada Somaliland Eng. Muuse Ibraahim Salaf oo aanu wax ka way diinay heererkii uu soo maray Mashruuca dhismaha Madaarka Hargeysa ayaa noo sheegay in marka laga yimaado heshiisyadii iyo daraasadihii lagu sameeyey baahiyaha Madaarka in hawshiisu si rasmi ah u bilaabantay Bishii May 27-keedii 2012 iyada oo la bilaabay qaybta k oowaad ee Mashruucan oo ahayd Dib u dhiska Run-wayga, adkayntiisa iyo samaynta Xayn daabka Madaarka qaybtiisa koowaad. Dhabbaha Madaarka oo sidii aan soo sheegnay ayaa mid aad u liitay kuna sii gurburay dagaaladii dalka waxa la galiyey hawshii ugu cuslayd Mashr uucan waxaana la saaray ugu yaraan saddex layer (Lakab) oo dhisme ah.

Run-wayga oo dhererkiisu ahaa 2466 Mitir oo dherer ah iyo 45 Mitir oo ballac ah, waxa ma rkii koowaad la hagaajiyey laamidii hore, iyadoo la buuxiyey goobihii daloolay, si adgana loo soo dhishay goobihii jilicsanaa, Injineerada hawsha waday ayaa go’aansay in Run-wayga hore uu noqdo bays ama sal adag oo ay ka bilaabaan shaqada ka diba waxa la saaray Lakab culus oo aad u qara weyn, tayo ahaana heerkiisu aad u sarreeyo (High Stander Layer), lakabkaasi oo dhammaa 6cm. muddo saddex Bilood ah oo aan kala joogsi lahayn ayuu qaatay dhismaha Lakabkaasi. Muddo kadib waxa Run-wayga laga hirgeliyey lakabka labaad oo isna laga dhigay 4cm oo isna aad kor ugu qaaday dhererkii iyo dhumucdii dhismaha Run-wayga iyada oo sidoo kale Wasaaraddu isla maalmahaasi dhamays tirtay goobta Diyaaraddu is taagto (Parking) iyo edegga kale ee diyaaraduhu ka baxaan markay soo degaan oo iyagana la dhisay lana saaray laba lakab oo dhumuc weyn. Dhammaan labadaasi dhisme, hore Run-waygu uma lahayn halka isla qaybtaasi Mashruucan laga hirgeliyey in madaarka lagu soo wareejiyo Xayn-daabka Amni ee Madaarka (Security Fence) oo qaybtiisii hore la dhammays tiray maalmahaasi, kaasi oo dherer ahaan dhammaa 8KM. Waxa xusid mudan in Xayndaabka Madaarka tayadiisa aad loo wanaajiyey. Xayndaabka ayaa ah mid ka kooban Tiirar Sabbad ah oo leh sibidh aad u qaro weyn iyo waayirro aad u adag. Tiirarka xayndaabka ayaa dhere rkoodu yahay Laba Mitir iyo Badh, ahna mid aad u dhumuc weyn iyo waayirro aad u culus. Dhamays-tirka xayn-daabku waxa ay keentay in xaaladda Amni ee Madaarku noqoto mid la isku hallayn karo. Qiimaynta dawladda Kuweyt Ku samaysay wajiga koowaad ee Mashruucan ayaa natiijadeedii waxa ay noqotay mid aad u wanaagsan oo ay ku qanceen, taasi oo ku dhiiri-gelisay in masuuliyiinta dalkaasi Kuwait ku dhiirradaan in ay sii wadaan waji labaad oo maal-gelineed taasi oo Wasiirka Duulistu mar kale ka midho dhaliyey. Maxamuud Xaashi Cabdi, Wasiirka Duulista iyo Hawadu waxa uu digreeto ku soo saaray bishii 9aad ee sannadkii 2013 in Madaarka Hargeysi furan yahay, inkasta oo Madaarka Madaxweynuhu furitaankisa Xadhiga ka jaray 17-kii Bishii ka horraysay ee siddeedaad 2013. Markii madaarku si rasmi ah u furmay waxa markiiba ka hawl galay shirkadaha diyaaradaha Daallo, Jubba Airways, Ethiopian Airline iyo African Express oo diyaarado waaweyn keenay.

La Soco.


Xigasho: Wargeysa Foore