Go'aanka Xukuumadda Somaliland
Dhabarka ugu Ridatay Kharashyada Diiwaangelinta Sool iyo
Sanaag/bari waa mid Hambalyo Mudan
Marka hore waxaan halkan hambalyo kal iyo laab ah uga soo gudbinayaa
guud ahaan dadweynaha Somaliland ee geesiga ah, ciidammada qaranka,
booliska, milatariga, sirdoonka, xisbiyada qaranka iyo xukuumadda
Somaliland oo aan ugu hambalyaynayo habka nabadgelyada, waddaniyada
iyo xushmada leh ee ay uga qaybqaateen ilaa iminkana uga
qaybqaadanayaan diiwaangelinta ka socota dalkeena. Si gaar ah waxaan
u sii hanbalyaynayaa odayaasha, cuqaasha, salaadiinta beelaha iyo
jaaliyadaha reer Somaliland ee dalka debaddiisa ku nool oo ka
qaybqaatay nidaaminta, diyaargaraynta muwaadiniinta iyo waliba u
fududaynta dhinaca dhaqaalaha kharashyada ku baxaya diiwaangelinta
deegaanadooda.
Saddex toddobaad ka hor ayay ahayd markii ay xaqiijiyeen Guddiga
Doorashooyinka Qaranku in aan deegaanada Gobolka Sool iyo Sanaag/bari
aanay u hayn wax kharash ah oo ay ku bixiyaan hawlaha diiwaangelinta
ee deegaanadaasi, iyaga oo sheegay in deeqbixiyayaasha caalamka ee
bixiyay dhaqaalaha loogu talo galay diiwaangalinta Somaliland aanay
bixin, xisaabtana ugu jirin degaannada Sanaag/bari iyo Sool,
maadaama aanay dhulkaas hore uga dhicin doorashooyinkii hore ee kala
duwanaa ee Somaliland laga qabtay.
Markii Guddiga Doorashadu si rasmi ah arrintan u soo bandhigeen
waxay sheegeen inaanay suurtogal u ahayn in deegaamadaas ay
diiwaangalin ka qabtaan, kol haddii aanay kharash u hayn, awoodna
aanay u lahayn inay dhulka baaxaddaas le’eg u diraan shaqaale,
gaadiid iyo qalab kale toona, waxayse sheegeen hadii kharashkaas la
helo inay qalabka diiwaan galinta geyn doonaan goob kasta oo looga
baahdo.
Xaqiiqdu siday tahay dadweynaha reer Somaliland waxay arrintani ku
noqotay lama filaan, iyaga oo dadweynuhu walaac ay ka muujiyeen
haddii aan diiwaangalinta la gaadhsiin gobollada bari inay raad fool
xun ku yeelan doonto sumcadda Somaliland, isla markaana niyad-jab
weyn ku ridi doonto muwaadiniinta reer Sool iyo reer Sanaag/bari ee
u heellan inay sida muwaadiniinta gobolada kale ee Somaliland ay isu
diiwaangaliyaan, una helaan xaqooda muwaadinimo ee dastuurka
Somaliland uu kafaalo qaatay.
Haddaba, marka la eego duruufaha adag ee dhaqaale ee dalku ku jiro,
marka si qoto dheer loo eego dhaqaalaha xaddidan ee dawlada
Somaliland soo gala oo ku kooban cashuuraha aan badnayn ee ay ka
hesho dekedaha, gegooyinka diyaaradaha iyo baraha kaantaroolada
xuduudaha dalka,marka la eego in Somaliland ay tahay dal aan la
aqoonsan oo aan caawimo toos ah iyo mid dadban toona aan ka helin
dunida, marka duruufahaasi oo dhan la isu geeyo cidina maskaxada may
galin, manay filayn in xukuumadda Somaliland ay dhabarka u ridan
doonto 100% kharashka ku baxaya diiwaangalinta Gobolka Sool iyo
Sanaag/bari.
Hubaal waxaa ah in ay tahay go'aan geesinimo oo hambalyo mudan in
xukuumadda Somaliland go’aansatay inay culayska dhaqaale ee
baaxadaas le'eg ay dhabarka un ridato iyada oo door biday xukuumadu
in muwaadiniinta reer Sool iyo Sanaag/bari aanay ka hadhin gobollada
kale ee dalka, isla markaas helaan xaqooda waddaniyeed ee ah inay is
diiwaangaliyaan, aqoonsiga muwaadinimana ay qaataan si ay xaq u ugu
yeeshaan inay ka qaybqaataan doorashooyinka soo socda.
Si xukuumadda Somaliland hawshan u suurtogaliso waxay laba toddobaad
ka hor dalka ka bilowday uruurinta gaadiidka dawladda, waxaana
xukuumaddu dhammaadkii toddobaadkii la soo dhaafay gacanta ka
gelisay in ka badan boqol iyo konton baabuur Guddiga Doorashooyinka
Qaranka si ugu fuliyaan hawlaha diiwaangalinta Sool iyo Sanaag/bari,
iyada oo xukuumaddu sidoo kale hawlgalisay shaqaalaha dawladda iyo
ciidammada qaranka ee kala duwan si gacan u siiyaan sida ugu
habboona ay ugu fududeeyaan muwaadiniinta deegaamadaasi sidii isu
diiwangalin lahaayeen.
Waxaan shaki ku jirin in tallaabada xukuumadda Somaliland qaaday
tahay mid geesinimo ah oo ay ku farxeen muwaadiniinta Somaliland
meel kasta oo ay dunida ka joogaan, waxaanan halkan hambalyo uga
dirayaa Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland mudane Daahir Rayaale
Kaahin iyo xukuumaddiisa oo mar kale muujiyay sida ay uga go’an
tahay in muwaadiniinta ku dhaqan gobollada Sool iyo Sanaag/bari ay
la jaan qaadaan gobollada kale ee Somaliland intooda kale, iyaga oo
gobolladaasi ay dib uga dhaceen dalka intiisa kale sanadihii tirada
badnaa ee ay shuftada maamul-goboleedka Puntland ay qaska iyo
faragalinta ku hayeen nabadgelyda deegaanadaas, waxaanan rajaynayaa
in muwaadiniinta goboladaasi ay ilaashan doonaan nabadgelyada iyo
kala-danbeynta ka hirgashay dhulkooda tan iyo intii ciidamada
qaranka Somaliland ay ku guulaysteen inay gacanta ku qabtaan oo ay
sugaan xuduudaha bari ee dalka sannadihii la soo dhaafay, waxaanan
ugu baaqayaa dadweynaha goboladaasi inay ka hortagaan cid kasta oo
isku dayda inay nabadgelyadooda iyo degenaanshahooda wax u dhinto,
waxana ku waajib ah reer Sool iyo Sanaag/bari inay ka hortagaan
falalka shaydaanimo ee uu Cabdillaahi Yuusuf durba ka bilaabayo
Garoowe si uu u carqaladeeyo ammaanka iyo horumarka deegaamada bari
ee Somaliland, sidaa darteed waxa lagama maarmaan ah in xukuumadda
Somaliland ay si adag uga jawaabto haddii maamulka budhcada ah ee
Puntland ay isku dayaan inay carqaladeeyaan ammaanka, horumarinta
iyo qaranimada Somaliland.
Kaysar Cabdillaahi
Tafaftirka Somali Voice
kaysar@europe.com
Bristol.UK
|