Ganacsiga iyo siyaasada: Guul darooyinka Qaranka Somaliland (Q. 2-aad)


 


Akhriste qaybtii hore ee mawduucan ganacsiga iyo siyaasada waxaan kusoo tusaaleeyay xidhiidhka ka dhexeeya ganacsiga iyo siyaasada, siiba intiisa wanaagsan, haddii ay tahay caalamka intiisa kale iyo dalkeena Jamhuuriyada Somaliland-ba, taasoo beenisay fikirka ah ganacsi iyo siyaasadi isma galaan. Qaybtan 2-aad ee mawduucan iyo mawduucyo kaloo aa n soo wadaaba waxay qayb ka yihiin taxanaha aan ugu yeedhay “Guul Darooyinka Qaranka Somaliland”, waxaanad ka dheehan kartaa qaybtii hore iyo ciwaanka mawduucyada soo socdaba link-kiga hoos ku qoran:

http://golisnews.com/ganacsiga-iyo-siyaasada-guul-darooyinka-qaranka-somaliland/


Haddii aan qaybtii horee qoraalkan kusoo guud maray wanaaga uu leeyahay xidhiidhka ga nacsatada iyo siyaasiyiintu, qaybtan waxaan ku eegi doonaa ceebta xidhiidhkaasi yeelan karo amma uu u leeyahay-ba qarankeena Somaliland. Sideedaba xidhiidhka ka dhaxeeya ganacsatada iyo siyaasiyiintu wanaag (positive) iyo xumaan-ba (negative) wuu yeelan ka raa amma leeyahay-ba ee laakiin marnaba adduunka kama dhacdo in xidhiidhkaasi fudaydi yo amma ogo-laanshe siiyo dhaqan qaran-nimada dalka lidi ku ah.


Marka laga yimaado xumaan-ta amma dib u dhaca uu xidhiidhkaasi (ka u dhaxeeya ganacs atada iyo siyaasiyiinta Somaliland) saamaxay ee ay ka midka yihiin cashuur la’aanta talafo onada, isku xidhka shirkadaha talafoonada ee dalka ka jira, cashuur la’aanta lacagaha xaw aaladaha, ayaa hadana waxa jirta guul darada ugu wayne ah in xidhiidhkaasi saamaxo in qaranimada Somaliland loo ilduufo danta shaqsiga amma shaqsiyaadka bayacmushtarka ah ee reer Somaliland.


Waxa xaqiiq laga doodi karin ah in dhammaan shirkadaha dayuuradaha (marka laga reebo Ehtiopian Airline) iyo dhammaan shirkadaha xawaaladaha (marka laga reebo World Remit) ay dalka Somaliland jiritaankiisa aqoonsanayn. System-yada ay shirkadahaasi ku shaqayst aan ayaa haba yaraate aan si ulla kas ah loogu darin magaca Somaliland sidaa daraadeed waxay magaaloyinka ay Somaliland ka koobantahay shirkadahaas uga mid yihiin Somalia.


Shirkii magaalada Brussels ka dhacay bishii May 25-keedi ayaa waxa qaybtiisii hore lagaga hadlayay dhaqaalaha geeska Africa oo waxa martidii ka mid ahaa mudane Cabdirashid Max amed oo ah madaxa xawaalada Dahabshiil. Sida ajendaha shirku dhigayay amma naloogu sheegay Cabdirashiid waxay ahayd innuu ka hadlo mawduuc ah fursadaha ganacsi ee Geeska Africa ee laakiin wuxu lasoo kala baxay bandhig (power point presentation) uu ciwaan uga dhigay Somalia iyo fursadaheeda, isla markaasna uu ku jiro map-kii dalkii la odhan jiray Jamhuuriyada Soomaaliyeed (Somali Republic). Markuu mudane Cabdirashiid dhameeyay hadalkiisii ayaan su’aal waydiiyay oo aan ku idhi haddii aad dawlad dhiiran (mid ay ka dhab tahay qaranimada Somaliland) oo idinku khasabta waydeen muxuu damiirkiinu idiin siin waayay inaad ixtiraamtiin qaranimada Somaliland (madaama uu Somalilander yahay). Cabdirashiid wuxu si kalsooni ku dheehantahay iigu jawaabay:”anagu aqoonsi ma bixino ee barlamaanada sida kan aynu joognoo kale ah ayaa bixiya ee kuwaa ka raadi aqoonsiga”. Jawaabtaas Cabdirashiid kamay keenin aqoon darro ayeey ila tahay ee waa yasid uu yasayo caqliga iyo fahamka (insult to the intelligence of the Somalilanders) reer Somaliland ayaan isleeyahay.


Isla shirkaas waxa fadhiyay oo martida shirka ka mid ahaa Gudoomiyaha Barlamanka JSL, mudane Cabdiraxman Cabdillahi Cirro, xildhibaan Cabdilqaadir Jirde iyo marwo Adna Aden ismail. Qaybtii horee shirku markuu dhammaaday ayaan waxaan 2-da xildhibaan, Cabdiraxman Cirro iyo Cabdilqaadir Jirdeh, sheeko kala yeeshay bal sababta keentay iyagoo ilaaliyayaashi Dastuurka Somaliland ah inay ogolaadaan in qaranimada Somaliland lagu dafiro JSL gudaheeda oo ay markaas dalka u ogolaadaan shirkadaha magaca Somalia dalka kaga shaqaysanaya. Mudane Cabdilqaadir Jirde ayaa iigu jawaabay: “Adeer waxaad sheegaysid waa runtaa ee laakiin dhaqankan waxa kalifaya duruufo oo anigaba duruuf ayaa igu kaliftay inaan Passport ajanabi ah qaato”. Waa nasiib darro wayn in kuwii ay ahayd inay ilaaliyaan qaranimada Somaliland sidaa u hadlaan, waana ta maanta qaranimadan jilbaha u dhigtay ee ay 21 sanadood ka dib walli u istaagi la’dahay.


Ta la yaabka lahi waxay tahay fikirka odhanaya haddii ay shirkadaha ganacsigu Somaliland xaqeeda siiyaan waxay ku keenaysa inay waayaan ganacsigooda ku xidhan Somalia. Fikirkani waa mid jahli ku dhehanyahay khatar-na ku ah jiritaanka Somaliland madaama uu meel marinayo sareen (superiority) ay reer Somalia ka sareeyaan reer Somaliland mar haddii dareenkooda la tixgalinayo ka reer Somaliland-na lagu tumanayo. Ganacsigu xad malaha, waana innuu u hogaansamo kolba dalka ay dantiisu ka gasho markaas haddii ay reer Somalia ay xaqdhawri waayaan xadla’aanta ganacsiga waa in iyagana laga mamnuuco inay ka gancsadaan dalka JSL. Runtii fikirkan khaldan imikaba waa la arkaa raadkiisa ee haddii laga hortagi waayo oo dawladu ku khasbi waydo ganacsatadu inay dastuurka dalka u hogaansamaan, waa mid raadkiisu khatar galin karo dalka iyo dadka JSL.



La soco mawduucyada kalee taxanaha Guul Darooyinka Qaranka Somaliland.



Wa bilaahi tawfiiq,



Iid Xasan Aw Muuse,

Somaliland Activist
London
iidsl@hotmail.com