Faysal Cali-waraabe oo Madal Furan Markii ugu Horreysay Kaga Jawaabay Su’aalo aan Waxba Loola Hadhin

Guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee UCID Eng. Faysal Cali-waraabe, ayaa markii ugu horreysay madal furan si toos ah ugaga jawaabay su’aalo aan waxba loola hadhin oo ay shalay ku harqiyeen ardayda wax ka barata jaamacadaha Hargeysa.

Dood uu xisbiga UCID soo qabanqaabiyey oo shalay ka dhacday huteelka Summer Time ee magaalada Hargeysa, ayaa waxa ka qaybgaleen in ka badan 200 arday oo ka kala socday afarta jaamacadood ee la kala yidhaa Jaamacadda Hargeysa, Admas, Geeska Afrika iyo Golis, kuwaas oo su’aal fara badan oo aan loo meeldayin si darandoori ah Guddoomiyaha ula dhacay.

Kulankan oo ah kii ugu horreeyey ee noociisa ah oo guddoomiye xisbi uu si toos ah dad tiro intaa leeg u horyimaado, isla markaana la weydiiyo su’aalo noocaas ah, ayaa waxay tirada su’aalaha la weydiiyey ay gaadhayeen in ka badan 40 su’aalood oo isugu taabanayey mawduucyo kala duwan sida siyaasadda xisbiga, waxyaabaha uu ka qaban doono xisbigu haddii uu talada dalka ku guulaysto doorashooyinka soo socda dhinacyada dhibooyinka haysta dhallinayarada, dhaqaalaha dalka, wax-soo-saarka, ammaanka, la dagaalanka musuqmaasuqa, kor-u-qaadida waxbarashada iyo caafimaadka iyo arrimo kale oo aad u fara badan, kuwaas oo uu Md. Faysal-na dhammaantood si waafi ah uga jawaabay.

Su’aalahaas ardaydu weydiiyeen Guddoomiyaha UCID oo aannu idiinka soo xulnay intii ugu miisaanka cuslayd iyo jawaabihii uu ka bixiyey oo faahfaahsani waxay u dhaceen sidan:

Cumar, Jaamacadda Hargeysa; Su’aal: Guddoomiye haddii aad talada guulaysato ma ogolaanaysaa in dhallinyaradu ka qaybqaataan hoggaanka dalka oo wax ma ka qabanaysaa qodobka dastuurka ee da’da 35-ka ku xidhaya?

Faysal Cali, Jawaab: Dastuurkeenu waxa uu ahaa wax degdeg loo sameeyey, wax laga baaraan degay oo kooram inta loo furay laga dooday oo dadku wax ku darsaday maaha, markaa waxyaabo badan ayaanu si cilmiyan ah dastuurka uga beddelaynaa, dhallinayaraduna sida ay idinkaga dhegtay da’da doorashada uun maahee wax badan ayey u baahan tahay.

Maxamed Cabdillaahi; Jaamacadda Admas: Maxaa lagu soo hiran karaa ee xisbigaagu ku qancin karaa bulshoweynta in aannu kursi doon aannu ahayn ee uu yahay mid u diyaar ah samatobixinta dalka iyo dadka?

Faysal Cali, Jawaab: Horta qofku haddaanu kursi doonin waxba ma qaban karo, waxqabadka dalkana maaha in Madaxweynaha oo keliya la eego, waxa lagu qiimeeyaa habka dawladeed ee Madaxweynuhu waa calaamad ee talada dawladda ayaa leh. Markaa annagu waxaannu ku soo talogalnay in aannu kursiga qabsano, laakiin dalka beddelno maaha in aannu dalka cuno oo aannu la seexano.

Cabdiqaadir Muuse, J. Hargeysa; Su’aal: Had iyo meelaha la isugu yimaado dadka faaleeya arrimaha siyaasadeed waxay kugu eedeeyaan in aad talada xisbiga garbaha saaratay, markaa arrintaa sideed iskaga difaacaysaa?

Faysal Cali, Jawaab: Waa waxyaabaha aan jecelahay in aan caddeeyo, dadkeena inanta yar ee 9 jirka ah iyo aqoonyahanka PhD sidaa hadalka si bay u wada qabsadaan, laakiin qofku marka wax loo sheego waa inuu dhuuxaa. Ragga waxan soo saaray ee idinkuna aad ka koobigarayseen waa muqayiliinta marfashada fadhiya ee aan waxna qorin waxna akhriyin, anigu awood xisbigu ogolaansho ii siiyey baan ku shaqeeyaa, Guddoomiye ayaan u ahay, anigaa u Afhayeen ah, hoggaamiye siyaasadeed ayaan u ahay, Madaxweyne Bush miyaad aragteen cid garab cararaysa. Markaa nidaamka ayeydaan garanayne sidaas ayuu adduunku u shaqeeyaa, laakiin idinka ayuu waxani idinku cusub yahay oo waxa jira niman aan kala adkayn oo qasan oo aan distoor ku socon ee qabiil ku socda, waa waxa ka taagan axsaabta kale, waad aragteen KULMIYE shirweyne ayuu samaystay waxa galay qas, qaraxa ka soo socda UDUB haddii aad ogtihiin Wallaahi dhegahaa idin dillaaci doona. Meesha uu yaalo horumarku waa meesha uu yaala hoggaanka adagi, anigu waxaan jeclahay in aan hoggaamiye adag noqdo oo ah qof go’aan gaadhaya oo nidaamka jecel, waxaanan idhaahdaa ‘nidaamka iyo ballantu waa diintayda.’

Cabdiqani, J. Hargeysa; Su’aal: Hirdanka siyaasadeed kolba dhinac ayaad la istaagtaa ee waa maxay mowqifka xisbi ahaan laguugu soo hagaagi karaa?

Faysal Cali, Jawaab: Horta waaniga idiin sheegayey oo bulshadeena waxa ina hoggaamiya caamadda. Waxa na xukuma kolba waxa jooga oo aannu taageerno xisbiga aannu u aragno inuu ku hagaagsan yahay, maaha macnaheeda haddii aad tahay mucaarad in aad mar walba kala arti duwanaataan xisbul xukuumiga. Markaa waxa na dacaayadeeya maalinba xisbiga aannu taageerno maahee ka kale, annaguna dacaayada ma naqaano oo marfashada ma tango, annagu waxaannu tagnaa meelaha waxbarashadu taal, tuulooyinka, dadka jilicsan iyo daka buka, iyaguna waxay tagaan marfashyada.

Axmed Saleebaan Nuur, J. Hargeysa; Su’aal: Barmaamujkaaga quruxda badan haddii haddii talada aad qabato oo inta aad hayso aad fulinweydo, waa maxay waxa bulshadu kugula xisaabtamaysaa?

Faysal Cali, Jawaab: Haddii aan talada ku guulaysto, horta anigu qandaraas ayaan idinla galayaa oo aynu kala saxeexanaynaa, haddii aad aragtaan in aan fulin waayey markaa heshiiskii wuu jabay ee waa in aan albaabka ka baxaa, laakiin qolada ay ka dhacday ha ugu celinina waa iga talo. Waxaannu samayn doonaa qorshayaal fara badan oo dawladda aannu samayno agaasimaheedu ka qiimo badan yahay wasiirka dawladda hadda.

Cabdiqani Jaamac, J. Admas; Su’aal: Shirweynihii xisbigaaga waxa laguugu doortay Guddoomiye, laakiin laguuma dooran murrashaxa Madaxweynaha ee xisbiga, waayo mar aad Laascaanood joogtay waxaad tidhi Madaxweyne-ku-xigeenka waxaan siinayaa reer Laascaanood, mar aad Boorama joogtayna waxaad tidhi waxaan siinayaa reer Borama. Markaa ma ogoshahay in lagula tartamo?

Faysal Cali, Jawaab: Annaga sharciyaga guddoomiyaha ayuun baa murrashaxna ah sidaa awgeed baan murrashax u ahay. Tan kale qolada Laascaanood beri dhawayd oo aan dhiirigelinayey ayaan ku idhi way idiin furantahay Madaxweyne-ku-xigeenku iminka way u furan tahay Gabiley, Laacaanood iyo Awdalba. Annagu Madaxweyne-k-xigeenka tartan gelin mayno sidii qoladan kale oo tartan khasaare ayaa laga qaadaa waqtigan iminka jooga ee waxaannu samaynaynaa isku tanaasul oo waxaannu odhanaynaa xisbiga yaa u dan ah oo soo saari kara.

Xamda Faarax Cali J. Admas; Su’aal: Haddii talada dalka aad ku guulaysato, maxaad ka qabanaysaa dhibaatada dhallinyarada haysata ee ay ugu weyn tahay shaqo la’aanta qabyaaladaysan?

Faysal Cali, Jawaab: Horta intiina nasiibka heshay ee dugsiyada gashay waxaannu doonaynaa in aannu midna naga xumaan eek ii aqoon sare doonaya aannu u dirno, ictiraafka ayaa la inoo diidayey waxbarasho cidi inoomay diidin ee cid inoo doonta ayeynaa haysan. Qofkii doonaya inuu dalka maalgashado waxaannu ka daynaynaa 5 sanno cashuurta.


Maxamed Xasan Dirir, J. Admas; Su’aal: Horumarinta dhaqaalaha dalka waxa hortaagan arrimo ay ka mid yihiin; qaadka, qabyaaladda, aqoon la’aanta iyo shaqo la’aanta, markaa side baad wax uga qabanaysaa arrimahaa?

Faysal Cali, Jawaab: Waa runtaa oo intaad sheegtayba way jiraan, arrinta qaadka ummad kastaa kastaa balwad bay leedahay oo qofku wuxuu jecel yahay inuu wax cabo ama cuno, markaa innagu kii ugu fiicnaa ayey haysanaa. Qaadku bulsho ahaan iyo dhaqaale ahaaba wuu ina burburiyey, laakiin sida aannu u yarayno khasaarihiisa waxaannu kordhinaynaa waqtiga shaqada oo aannu ka dhigaynaa 8 saacadood oo la shaqeeyo gelin hore iyo mid dambeb, si aan loo helin waqti badan oo qaadka lagu cuno. Dalka Itoobiya ee uu inooga yimaado waxaannu la gelaynaa heshiis oo qaadka inta innaga baxda in ka badan in iyaguna inagaga beddeshaan milixda iyo kalluunka.

Cabdirashiid Muuse Bashiir, J. Geeska Afrika; Su’aal: Afrika ayeynu ku nool nahay oo waynu wada xukun jecelnahay, saamaynta siyaasadda Afrikana wax sal u ah milatriga, markaa horta adigu aqoon milatari oo intee le’eg oo haddii ay wax yimaadaan aad ku xalin karto ayaad leedahay?

Faysal Cali, Jawaab: Iminka waxaan akhriyaa bug ka hadlaya 50-kii sanno ee u dambeeyey sida ay Afrika iska horimaadadu uga dhaceen. Haddii aanu keeno siyaasad caddaalad ah oo hantida dalka dadku u siman yahay waxaan u malaynayaa inay barwaaqadooda iskaga jiri doonaan oo aanay waxba dhici doonin. Si aannu xoog ina dumiyaa u soo bixin waa in aannu xukun wanaagsan samaynaa. Annigu milatari ahaana beri baan Xalane galayoo markaan xabadda ridayo indhahaan isku qaban jiray halkaasaan ka taaganahay.

Cabdisamad Xasan Saleebaan, J. Admas; Su’aal: Guddoomiye maxaa ku dhacay xildhibaanadii Golaha Wakiilada ee ka soo baxya xisbigaaga kuma shaqeeyaan siyaasadda xisbigee?

Faysal Cali, Jawaab: Horta in xildhibaano soo baxaan oo kuwii hore la baabiiyo annagaa dagaal weyn u galnay, dadaaalo badan ayaanu galnay oo aannu siyaasad ay ku shaqeeyaan ugu samayno, dad baa yidhi Faysal Cali-waraabe wuxuu doonayaa inuu rumuud ku xukumo xildhibaanada, bal xildhibaan la yidhi waa lagu xukumayaa maxaad u malayn ooda ayey ka wada daateen. Maanta khasaaraha xildhibaanadu xisbi qudha ma haysto, UDUB baa iga sii liidata anigu malaha toban baaban haystaaye, markaa xildhibaanadani waa kuwii aynu ku barbaranay oo annagana way na gabeen, dalkiina way gabeen, dhulkii laga soo doortayna way gabeen oo dib ugumay noqon ee maaha dhibaato aniga uun i haystee waa mid dalkoo dhan haysta.

Sacad Maxamed Xuseen, Machadka High Istitute; Su’aal: Dalkeena waxa jira dhibaatooyin badan oo ka jira dhinaca caafimaadka, markaa waa maxay siyaasada xisbiga ee caafimaadku?

Faysal Cali, Jawaab: Caafimaadka waxaannu doonaynaa in aannu samayno fursad qof kasta oo reer Somaliland ahi ku heli karo caafimaad, sidaa daraadeed waa in aannu horumarinaa dadka dhakhaatiirta ah ee caafimaadka ka shaqaynaya, waanay in aanay inaga dhoofin intay wax bartaan.

Cabdillaahi Saleebaan, J. Hargeysa; Su’aal: Guddoomiye sidaad maanta noo soo horfadhiistay haddii aad talada qabato adiga oo Madaxweyne ah ma inoo horimanaysaa, mise sida Madaxweyne Rayaale ayaad qol isku xidhi doontaa?

Faysal Cali, Jawaab: Anigu ballan baan idiinku qaadayaa, horta uma samaysni nin meel lagu xareeyo oo dhaqankaygaba maaha, anigu waan idin dhex joogayaa masaajidada ayaan dadka kula tukanayaa, gobollada dalka ayaan tagi doonaa, maalinta Jimcaha oo kale waxaan samayn doonaa meel dadka jilicsani cabashooda iigu keenaan.

Sahra Xuseen Axmed, J. Hargeysa; Su’aal: Waxa jira in marka dadku is yidhaahdaan mudaharaado sameeya lagala hortago rasaas iyo in laayo, markaa ma ogolaanaysaa in mudaharaadadu si xor ah u dhacaan?

Faysal Cali, Jawaab: Anigu in badan ayaan ishortaagay mudaharaado, haddii aad doonayso in aad mudahraad samayso horta waa in aad haysataa qalabkii ilaalin lahaa, waa in xadkaagu xidhan yahay oo aad garanayso dadka mudaharaadaya, askarteenu ma tababarana oo ma garanayaan sida looga hortago. Marka intaa la helo ayaa la mudaharaadi karaa, waanay iman doontaa waqti aynu mudaharaadno haddii Alle yidhaa.


 

Jamhuuriya Online