Cibaadada

Bisha Ramadaan ee barakaysan waa fursad qofku cusboonaysiiyo iimaankiisa,oo cibaadada iyo camalka suubban ka dhigto halbeeggiisa nolosha,cibaadada oo isugu jirta waxa waajibaadka ah ee Alle innagu faral yeelay iyo waxa ka sugnaaday Rasuulkeennii nabadgelyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaatee,iyo wax kasta oo wanaagsan oo qofku hor Alle u sameeyo isagoo niyadda ku haya in Alle ka siin doono ajar iyo khayr,Akhriska Quraanka iyo digriga Alle iyo waajibaadka kale oo dhan waa in qofku ku dadaalaa,Alle waa ka aqbalayaaye insha Allah.

Cibaadadu waa ta Alle subxaana watacaalaa,inoo abuuray oo Alle mooyee ma jiro cid xaq lagu caabudaa:

وما خلقت الجنّ والإنس إلا ليعبدون ما أريد منهم من رزق وما أريد أن يطعمون إنّ الله هو الرّزّاق ذو القوة المتين( الذاريات)

Aayadda:Umaan abuurin Jinka iyo Insiga waxkale inay i caabudaan mooyaane,kama rabo risiq iyo inay i quudiyaan,Illaahay ayaa Raasiq ah oo leh quwad xoog leh.

Alle Isagaa korreeyee,wuxu ina amrayaa in Isaga keliya aynu caabudno,oo amarkisa u hoggaansanno:

وَقَضَى رَبُّكَ أَلآ تَعْبُدُوا إِلآ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلاً كَرِيماً( الإسراء)

Aayadda: Alle wuxu waajib yeelay inaan Isaga mooyee cid kale la caabudin,oo Waalidka loo sameeyo ixsaan,haddii mid waalidka ka mid ah ama labaduba uu da’ ku gaadho agtaada(yacni aad nolol ku soo gaadho),ha ku odhanin hadal xun(sida uf) hana dhibin,oo ku dheh hadal wanaagsan.

Waxa Aayad kale Alle inoogu sheegayaa in keligii la caabudo,oo aan loo shariig yeelin,sidoo kale loo sameeyo ixsaan Waalidka iyo dadka Qaraabada ah iyo Agoonta iyo Masaakiinta iyo Jaarka,qofka laga helo fulinta arrimahan oo dhami,wuxu ku sifoobayaa sifada qofka Muuminka ah ee Alle ugu cibaadaysanaya si xaq ah:

واعبد الله ولا تشركوا به شيئًا وبالوالدين إحسانًا وبذي القربي واليتامى والمسكين والجار ذى القربى والجار الجنب والصّاحب بالجنب(النساء)

Aayadda:Alle caabuda oo ha u shirki yeelina,Waalidka iyo dadka Qaraabada ah iyo Agoonta iyo Masaakiinta iyo Jaark kuu dhow iyo Jaarka aad isku dhegsan tihiin iyo Saaxiibka aad isku xigtaan(culimada qaar waxa ay ku fasiraan qofka aad is qabtaan) ixsaan u sameeya dhamaantood.

Cibaadadu waa dhamaan wax Alla wixii qofka ka soo fula ee uu ku kaco,ee dar Alle u sameeyo,ee isugu jira waxa uu niyadda ka doono iyo waxa uu qowl ama hadal ahaan u yidhaahdo,ama waxa uu hawl ahaan ama ficil ahaan u sameeyo,ee ula yimaaddo:

قل إنّ صلاتي ونسكي ومحياي ومماتيّ لله ربّ العالمين لا شريك له وبذالك أمرت وأنا أوّل المسلمين(ألأنعام)

Aayadda:waxad tidhaahdaa(Nebi Allow)salaaddayda iyo camalkayga dar Alleed,iyo noloshayda iyo dhimashadayduba Alle ayay u sugan yihiin,oo wax shariig ah ma laha, sidaas ayaana lay amray,waxanan ahay Muslimiinta ka ugu horreeya.

waxa waajib ah ee Alle innagu faral yeelay iyo waxa sunnaha ah iyo waxa mustaxab ah,ee la jecel yahay samaynteeda intuba waa cibaado aad ugu hoggaansamayso Alle, oo amarradiisa u fulinayso si habsami ah,oo ku eg itaalkaaga iyo inta aad awooddo.

Cibaadada oo ah u hoggaansiga dhamayska tiran ee aad Alle ku adeecayso,ee aad raacayso lana imanayso wuxuu ku faray,kana dheeraanayso waxa uu kaa reebay,bal haddaynu waxyaalaha Alle waajib yeelay ee diinteenna ku cad qaar ka sheegno:

Salaaddu waxay ugu horreysaa ashaadada ka dib waxa qofka muslinka ah laga rabo, waana camalka ugu horreeya ee Qiyaamaha la xisaabayo qofka,waana waxa kala saara Muslinka iyo Gaalka,ee kala sooca laguna kala garto:

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم“العهد بينكم وبين الكافر الصّلاة“.

Xadiiska:Rasuulka Alle,nabadgelyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaatee,waxa uu yidhi: waxa idinka iyo gaalka idiin dhexeya,ee la idinku kala saaraa waa salaadda.

Salaaddu waa cibaado Alle ina faray,oo gudashadeeda ajar aynu ka helno,sidoo kale waxa gudashada salaaddu qofka ka reebtaa oo ka fogeysaa xumaha iyo faxshiga:

إنّ الصّلاة تنهى عن الفحشاء والمنكر والبغي ولذكر الله أكبر(العنكبوت)

Aayadda:Salaaddu waxay reebtaa faxshiga iyo xumaha iyo sinada,oo digriga Illaah ayaa weyn.

Salaadaha faralka ahi waa shan salaadood Maalintii iyo Habeenkiiba,waxana mid kasta Alle u sameeyey waqti xaddidan oo u gaara,salaaddana fadligeeda ugu sarreeyaa waa in waqtigeeda la tukado:

إنّ الصّلاة كانت على المؤمنين كتاباً موقوتا(النّساء)

Aayadda:Salaaddu Muuminiinta waxay u tahay mid waqtiyaysan,oo leh waqti go’an.

waxana salaadda marka jamac lagu tukado ay dheer tahay ta kale 27 derejo,markaa waxa aynu u ordaynaa oo u guntan nahay waa in aynu derejo sare helno.

Marka qofku salaadda gudanayo Eebbihiis ayuu hor taagan yahay oo la munajonayaa, oo wuxu Alle ugu dhow yahay marka uu sujuudsan yahay,waa in uu qofku ducada badsadaa,oo waa in uu salaaddiisa si khushuuc leh u gutaa:

والّذين هم فى صلاتهم خاشعون(المؤمنون)

Aayadda:waa kuwa salaaddooda ku khushuucaya.

Salaadaha sunnaha ah ee salaadaha faralka ah ama ka horreeya ama ka danbeeya,iyo kuwa habeenkii dadkoo hurda aad dar Alle u kacdo,oo salaatul leyl tukato,iyo salaadda la tukado barqada,ee salaatul duxa la yidhaahdo,intuba ajarro qaaliya ayay leeyihiin:

روي عن أبي هريرة رضي الله عنه أنّه قال:قال رسول الله صلى الله عليه وسلّم لا يحافظ صلاة الضحى إلا أوّاب”

Xadiiska:waxa Abu Hureyra,Alle ha ka raalli noqdee,laga weriyey,in Rasuulku sallallaahu calayhi wasalame yidhi:ma ilaaliyo salaadda duxe ee Barqada qof awaab ah,oo denbi dhaaf dalbasho badan mooyee qof kale.

Waxa cibaadooyinka Alle innagu faral yeelay ka mid ah sakada,oo u kala baxda ta laga bixiyo maalka ama xoolaha,oo markay sannad ka soo wareegtoba la eego inta xooluhu le’eg yihiin iyo inta ka baxaysa,oo la siiyo dadka baahan ee Masaakiinta iyo Qaraabadaba leh,waxa kaloo sakada laga bixiyaa nafta qof kasta oo markaa ama maalintaa haysta quudkiisa,sakadu waa rukniga 3aad ee Arkaanta Islaamka,sakadu waxa ay daahirisaa wixii laga bixiyey,haddii xoolo laga bixiyo waxa ay u noqotaa wax safeeya oo dahiriya,haddii qof naftiisa laga bixiyona sidoo kale waa sadaqo dahiraysa,oo nadiifinaysa:

خذ من أموالهم صدقة تطهّرهم وتزكّيهم بها وصلّ عليهم إنّ صلاتك سكنٌ لهم والله سميع عليم (التّوبة)

Aayadda:(Nebi Allow)ka qaad maalkooda sadaqad daahirisa oo nadiifisa,oo u ducee ducadaadu waxa ay u tahay naxariis iyo degganaan iyo xasilooni’e.

Cibaadada salaadda iyo sakada qofkii sida laga rabo u gutaa,khayr badan buu heli:

إنّ الّذين آمنوا وعملوا الصّالحات وأقاموا الصّلاة وآتوا الزكاة لهم أجرهم عند ربّهم ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون) البقرة)

Aayadda:kuwa Alle iyo Nebiga rumeyey,ee camalka saalixa ah sameyey,salaaddana oogey ee la yimid sakada waxay leeyihiin ajarkooda,oo ay Illaahay agtiisa ka helayaan,wax cabsi iyo murugo ahina uma sugnaanin.

Cibaadada Alle innagu waajib yeelay waxa ka mid ah Soonka,waana Rugniga 4aad ee Arkaanta Islaamka,waxana qofku isu afxidhayaa dar Alle,oo cuntada iyo cabbidda iyo sahwada ka soomayaa,sidoo kale isha iyo hadalka xun ee aan wanaagsanayn.

يا أيّها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام كما كتب على الّذين من قبلكم لعلكم تتقون (البقرة)

Aayadda:kuwa Alle iyo Nebigiisa rumeeyow,waajib ayaa laydinkaga yeelay Soonka, sidii loogaga waajib yeelay kuwii idinka horreeyey,waxa la arkaa inaad cabsataane.

Soonka isagoo sunne ah qofku waa gudan karaa,oo isagoo awooddiisa iyo itaalkiisa ku salaynaya,wuxu soomi karaa maalmaha Isniinta iyo Khamiista asbuuciiba,ama waxa uu soomi karaa maalin dhaaf waa soonkii Nebi Daa’uud oo kale’e,ama bishiiba wuxu soomi karaa saddexda maalmood ee 13,14 iyo 15 ka,ee loo yaqaan ayaamu biid, waxa kaloo sunne ah in la soomo maalinta carrafa,ee xajka buurta carrafa la taagan yahay,sidoo kale maalinta la yidhaahdo caashuuraa,ee ah maalinta 10aad ee bisha 1aad ee sannadka hijriga Islaamka,waana lagu dari karaa maalinta ka horreysa iyo ta ka danbaysa,waxa iyana sunne ah oo la soomaa 6da shawaalka,ee ah bisha ku xigta bisha Ramadaan,oo ilaa bilowgeeda iyo dhamaadka bishaa shawaal aad ama lixda maalmood isku xejin karto ama kala googoyn kartid.

Waxa isna ah rukniga 5aad Xajka,oo isagu ku xidhan awoodidda ama calaa karaan, qofkii awoodi karaya ayuu xajku ku waajibey,ka kale Alle ma kellifo qofna,oo awoodiisa wax dhaafsiisan kama dalbo,Isagaa u cilmi leh Addoomadiisa.

الحج أشهرٌ معلوماتٌ فمن فرض فيهنَ الحج فلا رفث ولا فسوق ولا جدال فى الحج(البقرة)

Aayadda:xajku waa bilo xaddidan oo go’an,oo qofka gala waajibka xajku,waa in aanu la iman wax dareen shahwadeed ah oo uu haweenaydiisa la wadaago,iyo wax fisqi ah iyo muranba xajka gudihiisa.

Xajku waa cibaado ku waajib ah Muslin kasta oo awooda mar keliya noloshiisa,kii mar wax ka badan xajka guta waa sunne oo ajar buu ka helayaa,waxa uu qofku sidoo kale u xajiyi karaa waalidkiisa,marka aanu safri karin caafimaad iyo da’ darteed,ama haddii uu mootan yahay,oo geeriyooday.

Camal kasta oo dar Alle uu qofku u qabto,oo ku dalbayo raalli noqodka Alle,oo Illaahay ugu dhowaanayo,camalkaasina yahay mid bannaan oo diintu ogoshahay,waa cibaado,oo ajar iyo abaal fiican buu ka helayaa qofka sameeyaa:

عن أبي ثعلبة الخشينيّ جرثوم بن ناشر رضي الله عنه عن رسول الله صلى الله عليه وسلّم قال:”إنّ الله تعالى فرض فرئض فلا تضيعوها،وحدّ حدودًا فلا تعتدوها،وحرّم أشياء فلا تنتهكوها،وسكت عن أشياء رحمة لكم غير نسيان،فلا تبحثوا عنها”

Xadiiska:waxa Abi saclaba Alkhushayni Jarsuum Ibnu Nashir,Alle ha ka raalli noqdee laga weriyey,in Rasuulku sallallaahu calayhi wasalame yidhi:Alle Isagaa korreeyee,wuxu faral yeelay farallo ee ha dayacina,oo wuxu sameeyey xadad go’an ee ha ku xad gudbina,oo wuxu xarrimay ashyaa ee ha burinina,oo wuxu Alle ka aamusay waxyaalaha qaar iyadoo raxmad idiin ah oo aan illowshiinyo ahayn,ee waxyaalahaa ha baadhbaadhina ee sidoodaa u daaya.

Wax kasta oo Alle abuuray Illaahay bay u tasbiixsadaan,oo caabudaan:

تسبّح له السّماوات السّبع والأرض ومن فيهنّ وإن من شيءٍ إلا يسبّح بحمده ولكن لا تفقهون تسبيحهم إنّه كان حليًا غفورًا(الإسراء)

Ayadda: Samooyinka iyo Arlada iyo waxa ku suganiba Alle ayay u tasbiixsadaan,ma jiro shey aan Alle u tasbiixsan,laakiin waxaydinaan fahmeyn qaabka iyo sida uu u tasbiixsanayo.

Cibaadada Alle inoo jideeyey way badan tahay,waana raxmad iyo fursad Alle ina siiyey,oo ay tahay in aynaan iska dayicin,oo ka faa’iidaysanno:

عن أبي مالك الحارث بن عاصم الأشعري رضي الله عنه قال رسول الله “الطهور شطر الإيمان ،والحمد لله تملأ الميزان،وسبحان الله والحمد لله تملآن-أو تملأ-ما بين السّماء والأرض،والصّلار نور ،والصّدقة برهان، والصّبر ضياء،والقرءان حجة لك أو عليك،كلّ النّاس يغدو فبائع نفسه،فمعتقها أو موبقها”رواه المسلم

Xadiiska:waxa laga weriyey Abi Maalik Xaaris Ibnu caasim oo Ashcari ahaa,Alle ha ka raalli noqdee,in Rasuulka Alle yidhi:daahirnimadu waa iimaanka badhkii, Alxamdulillaahina waxa ay buuxisaa miisaanka,subxaana Allah iyo Alxamdulillaahina waxay buuxiyaan inta Samada iyo Arlada u dhexaysa,salaadduna waa nuur,sadaqaduna waa burhaan(xujo iyo marag),Quraankuna ama xujuu kuu yahay ama xujuu kugu yahay,dadkoo dhami way kallahaan oo naftooda iibiyaan,waa mid naftisa xoreeya iyo mid halaajiya oo hoojiya.

Qofku xalaal quudashadiisa iyo ka fogaanta dagidda Shaydaanka,iyo ka feejignaantiisu waa cibaado:

ياأيّها النّاس كلوا ممّا في الأرض حلالا طيّبًا ولا تتّبعوا خطوات الشّيطان إنّه لكم عدوّ مبين(البقرة)

Aayadda:Dadyohow cuna waxa Arlada yaalla ee xalaasha wanaagsan ah,hana raacina tallaabada iyo wadada Shaydaanka,cadaw dhab ah ayuu idiin yahaye.

Amaanada ilaalinteeda iyo ka soo bixisteedu waa cibaado:

قال رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَدِّ الأَمَانَةَإِلَى مَنْ ائْتَمَنَكَ وَلا تَخُنْ مَنْ خَانَكَ‏(مسند أحمد)

Xadiiska:waxa Rasuulka Alle,nabadgelyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaatee yidhi: Amaanada u celi ciddii ku aaminta,oo ha khiyaamin adigu ka ku khiyaama.

Sida loo tacaamulayo ee wax loo kala iibsanayo,ee daymaha loo kala qaadanayo iyo dhamaan mucaamalaadkoo dhami waa cibaado,markaad sida Alle doonayo u fuliso:

يا أيّها الّذين آمنوا إذا تداينتم بدين إلى أجل مسمّى فاكتبوه وليكتب بينكم كاتب بالعدل ولا يأب كاتب أن يكتب كما علّمه الله) البقرة(

Aayadda:kuwii Alle iyo Nebigiisa rumeeyow,haddii dayn aad kala deynsataan qora oo ha idiin qoro dhexdiinna qore caadil ah,oo yaanu diidin qoruhu in uu u qoro sidii Alle u baray.

يا أيّها الّذين ءامنوا لا تأكلوا أموالكم بينكم بالباطل إلا أن تكون تجارة عن تراضٍ منكم ولا تقتلوا أنفسكم إنّ الله كان بكم رحيمًا(النساء)

Aayadda:kuwii Alle iyo Nebiga rumeyow,ha u kala cunina xoolaha si baadil ah, iyadoo mid ganacsi dhexdiina ah,oo aad raalli isaga tihiin uu yahay mooyee, nafihiinnana ha dilina,Alle waa mid idiin naxariis badane.

Cabsida Eebbe iyo adeeciddiisa oo aad ku dadaasho inta awooddaada ah,waxa ay ka mid tahay cibaadada Eebbe:

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنفِقُوا خَيْرا ًلأنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(التغابن(

Aayadda:Alle ka cabsada inta aad awooddaan ee karaankiinna ah,oo maqla oo adeeca,oo wax bixiya waxay khayr u tahay naftiinna’e,kii naftiisa ka ilaaliya shaxeexnimada iyo bakhaylnimada kuwaasi waa kuwa aflaxay.

Cibaadada ay cabsidu ku dheehan tahay ee sida fiican loo guto,Alle waa abaaliyaa:

ومن يتّق الله يجعل له مخرجًا ويرززقه من حيث لا يحتسب ومن يتوكل على الله فهو حسبه(الطلاق)

Aayadda:Qofka Alle ka baqa,waxa Alle u furaa dariiqyada,oo wuxu ka arsaaqaa meelo aanu ka filayn,kii Alle talasaartana Alle Isagaa ku filan oo kafaalo qaadanaya.

Gaaladu ma caabudaan Alle waxay caabudaan sanamo iyo hawadooda,oo Shaydaanka ayay jidkiisa raaceen oo caabudaan:

ويعبدون من دون الله ما لم ينزّل به سلطاناً وما ليس لهم به علم وما للظالمين من نّصير (الحج)

Aayadda:waxay caabudayaan Alle sokadii wax aan Alle u soo dejin xujo,oo aanay wax cilmi ah u lahayn,daallimiintu ma helayaan wax gargaar iyo taageero ah.

Waxa qofka Muslinka ah laga rabaa in uu Alle keligii caabudo,oo wax kasta oo ka mid ah noloshiisa uu ka dhigo ku dhaqanka diinteenna,iyo shukri naqa Eebbe,oo had iyo jeer eego oo hubiyo waxa uu samaynayo in diintu u bannaysay,oo Alle ka raalli yahay iyo in kale,markaa wuxuu qofkaasi mutaysanayaa nolol fiican oo Ifka iyo Aakhiroba ah,waana qof u hoggaansamey amarka Eebbe,oo ficil kasta ka dhigay cibaado Alle:

وروي عن النبي صلى الله عليه وسلم أنّه قال: الكيس من دان نفسه وعمل لما بعد الموت، والعاجز من أتّبع نفسه هواها وتمنّى على الله.

Xadiiska:waxa laga weriyey Nebiga,nabadgelyo iyo naxariis korkiisa ha ahaatee,in uu yidhi:Qofka raganimada lihi waa ka naftiisa ilaaliya,ee u shaqaysta waxa mowdka ka danbeeya,caajiskuna waa ka naftiisa raaciya hawadeeda,ee haddana Alle ka fila wanaag.

Dadka cibaadada suubban sameeya ee sifada Muslinka huwan,waa kuwa dareensan waxa Alle u abuuray,ee dareensan nimcada iyo wanaagga Alle ku mannaystay,iyo sida Alle ugu hawl yareeyey gudashada cibaadada,oo ku xaddidan awooddiisa:

وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا(الفرقان)

Aayadda:Addoomada Allaha Raxmaanka ahi,waa kuwa dhulka u socda si deggan oo aan isqaadqaad ahayn,oo haddii ay la hadlaan jaahiliintu,salaama oo iska dhaafa,waa kuwa waqtigooda ku qaadanaya iyagoo Alle u sujuudsan iyo iyagoo salaadda oogaya oo taagan,oo odhanaya:Rabbiyow naga badbaadi cadaabka Jahannama,waxa weeye Cadaab halis ah,oo darane.

Cibaadada waxa ka mid ah in aad ku fekerto oo ku cibro qaadato khalqiga Eebbe:

ويتفكرون في خلق السّموات والأرض ربّنا ما خلقت هذا باطلاً سبحانك فقنا عذاب النّار(آل عمران)

Aayadda:waxay ku fekerayaan abuurta Samooyinka iyo Arlada oo odhanayaan: Rabbiyow uma aad abuurin si baadil ah,Adiga ayaa xumo ka nasahane,naga badbaadi Naarta.

Alle qofka si fiican u caabuda oo ka cabsada,Ifka iyo Aakhiroba wanaag buu siiyaa:

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال إن الله تعالى ، قال”: من عادى لي وليـًا فقد آذنته بالحرب ، وما تقرّب إليَّ عبدي بشيء أحبَّ إليَّ مما افترضته عليه ، وما يزال عبدي يتقرب إليَّ بالنوافل حتى أحبه ، فإذا أحببته كنتُ سمعه الذي يسمع به ، وبصره الذي يبصر به ، ويده التي يبطشُ بها ، ورجله التي يمشي بها ، وإن سألني لأعطينَّه ، وإن استعاذني لأعيذنه ، وما ترددت عن شيء أنا فاعله ترددي عن قبض نفس المؤمن ، يكره الموت وأنا أكره مساءته”.

Xadiisul qudsiga:waxa Abu Hurayra,Alle ha ka raalli noqdee laga weriyey,in Rasuulku sallaallaahu calayhi wasalam sheegay,in Alle yidhi:kii collaystay oo cadawtinimo ku sameeya qof i aaminsan oo i talo saartay,dagaal baan la gelayaa,oo waxa Addoon iigu soo dhowaado,waxa aan ugu jecel ahay waxa aan ku faral yeelay, kamana suulo Addoonkaygu in uu iigu soo dhowaado sunnayaasha,ilaa aan ka jeclaado,oo haddii aan jeclaado waxan u noqdaa maqalka uu wax ku maqlayo,iyo aragga uu wax ku arkayo,iyo gacanta uu wax ku qabsanayo,iyo lugta uu ku soconayo, oo haddii uu wax i waydiisto waan siinayaa,oo hadduu i magan galo waan magan gelinayaa,oo sheyna kama noqnoqdo qabashadiisa,sida markaan ka qabanayo nafta qof Muumin ah,wuxu karhaa mawdka Anna waxan karhaa wax kasta oo dhibaya.

Dadka oo aad khayrka la wada jeclaato oo u calool xaadhnaato,isla markaana ugu yeedho wanaagga iyo waxa diintu ina farayso,waa nooc cibaadada ka mid ah:

ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ (النحل)

Aayadda:ugu yeedh(dadka)xaqa iyo jidka Alle,adoo adeegsanaya xikmad iyo waano wanaagsan,ulana dood dadka tii(dooddii) ah mid wanaagsan,Alle waa ogyahay ciddii dariiqa ka luntay,wuuna ogyahay ciddii hanuuntay.

Gudashada waajibaadka Alle iyo adeeciisa sidoo kale adeecidda dadka hoggaanka haya(Culimada iyo Maamulka),ee xaqa ku toosani waa cibaado:

يا أيّها الّذين ءامنوا أطيعوا الله وأطيعوا الرّسول وأُولى الأمر منكم(النسّاء)

Aayadda:kuwa Alle iyo Nebigiisa rumeeyow,adeeca Illaahay,oo adeeca Rasuulkiinna iyo cidda idiin talisa ee idin xukunta.

ciddii ku toosnaata Alle waddadiisa oo cibaadada si fiican u gudata,Alle waa u abaal gudaa oo deggani iyo cabsi la’aan buu ku beeraa,wax kastana waa u fududeeyaa:

أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ(يونس(

Aayadda:waar hooy awliyada Alle(kuwa Alle ku xidhan ee jecel)uma sugnaanin wax cabsi iyo murugo ahi,kuwa Alle iyo Nebigiisa rumaysay,ee ahaaday kuwo cabsanaya.

Cibaadadu waa wixii la inoo abuuray waana waajib Alle ina saaray,keligii ayayna xaq tahay in la caabudo,oo la dalbo raalli noqodkiisa iyo raxmaddiisa mar walba.

Cibaadada ninkii xoojiyee camalfalkeed raacaaya

Ciiddan intuu ku sii baaqi yahay waa casiis mudane

Cimriguna markuu go’o Jannuu cidhifsanaayaaye

Cidda Eebbe qudha ka cabsataa way cuddoontahaye

Kalsoonidu inay camiri waa caadla’aan sugane

Ciddi wax le’eg iyo cad weeyn caadil baa qoraye

Ninna Calafkii inaanu celin karayn waa caddaan sugane

Nafta ciirsataa Allaha way cadho go’aysaaye

Casumaad ninkii isu fidshee cabbaya khayraadka

Cawadii timaadaba eega camalkiisa

Cisho iyo ayaan caadilkii Janno ka dhawraaya

Ceesh xalaala inuu quuto oo caafimaad helayo

Cindigiisa wuxu ka helo ama calmasho taaggeedda

Cilmigay diintu qabto iyo sharciga cayntiisa

Caado inuu ka yeeshaa caqligu siiyaaye

Cuqdad iyo colaad iyo weji cabuusnaanta

Cilaaqoba ma ay laha oo isuma cayntaane

Ciil iyo xumaan isma arkaan wax la collaystaaye

Cabashiyo canaan midnaba iskuma ciilkaambiyo’e

Cuqdadli’ida waxawgu wacan waa cibaadada’e

Cadhali’ida waxawgu wacan waa cabsida Eebbaha’e

Codka hadalka Ciirsiga indhaha Cagaha socodkooda

Caqligiyo qalbiga iyo dhamaan wixii cindiga taabaaya

Camalkana meeleeya ee caynka u adkeeya

Caadilkood hadday magansadaan caafimaad hele’e

Cisi iyo wanaag bay ku cuni labada daaroode