Afhayeen ka Tirsan Baarlamaanka Yurub oo Daboo lka ka Qaaday In Sucuudigu Yahay Caqabada Ugu Weyn ee Hortaagan Aqoonsiga Somaliland

“Aqoonsiga Somaliland waxa uu noqon karaa awood ka qaybqaata  degenaansh aha iyo dawlad wanaaga wadamada Geeska Afrika, hadii kale bilaa rajadu way jiraysaa”

Afhayeenka kooxda isbedel doonka ee gudida arrimaha dibeda baarlamaanka Yurub Charles Tannock

Paris (Longlivesopmailand News)- Afhayeenka gudida arrimaha dibeda iyo xuqu uqal  Insa anka baarlamaanka midawga Yurub kooxda isbedel doonka Mr. Charles Tannock, ayaa ku dhawaaqay in

aqoonsi beesha caalamku siiso wadanka Somaliland aanu ahayn mid meesha laga saari karo marka la eego goobta istiraatijiga ah ee uu ku yaalo iyo duruufaha  qal afsan eek u xeeran Gobolka Geeska Afrika.

Mr. Charles Tannock oo wargeys lagu magacaabo Japan Times oo ka soo baxa  dal ka Japan toddobaadkan siiyey warbixin uu si qoto dheer ugu lafa guray  horru marka dhinaca dimuqraadiyada ah ee Somaliland gaadhay iyo sida loogu baahan yahay ictiraaf dunidu u fidiso, ayaa sheegay in hadii doorashada madaxtooyada ee soo soocotaa si fiican u qabsoonto uu aqoonsiga Somaliland dunida khasab ku noqon doono.

“Somaliland, waxay buuxisay waxyaabaha salka u ah dawladnimo oo ay ka mid  yi hiin maamul wanaaga, hannaanka dimuqraadiyada, xasiloonida iyo hay’ado  dawla deed oo ku yimi doorasho xor ah, waxay ku taalaa goob aad u istiraatiji ah oo u furan bada cas oo ah ka mid ah marin biyoodada ugu waaweyn ee maraakiibta shidaalku isticmaalaan, halkaasi oo ay ka jiraan dhibaatooyin amni xumo iyo  bud hcad-badeed isugu jira, marka waxyaabahaa la eegana aqoonsi beesha caalamku siiso Somaliland waa mid aan meesha laga saari Karin.

Dalka Itoobiya ayaa sida muuqata ah murashaxa dabada ka riixaya aqoonsiga Somaliland, marka la eego cabsida kooxaha argagixisada ah ee ka dagaalamaya Koonfurta Somaliya iyo dekeda Berbera oo dawlada Itoobiya Isticmaasho, maad ama aanu dalkaasi lahayn wax bad ah, hadana waxa jirta in Itoobiya wali ka maagayso aqoonsiga Somaliland, iyada oo ka cabsi qabta in arrintaasi ay sii huriso kacdoonka ka jira Muqdisho, kaasi oo si dhibyar u minjo xaabin kara dawlada taagta daran ee Sheekh Shariif.

Waxana dhab ah in Itoobiya dooran doonto dawladnimada ka jirta Somaliland, kad ib markii ay beenawday riyo maalmeedkii ahaa in Somaliya ay mar uun xasilooni iyo degenaansho heli doonto, caqabada ugu weyn ee hortaagan aqoonsiga  Somal iland waa dalka Sucuudiga oo isagu aan aqoonsiga Somaliland ku diidanayn oo  qud ha hannaanka dimuqraadiyadeed ee cilmaaniyada ku salaysan, laakiin waxa uu xulafo xooggan la yahay dawlada Somaliya ee Sheekh Shariif hoggaamiyo oo ay ku wada jiraan ururka Jaamacada Carabta iyo ururka Islaamka Aduunka, Sucuudigu waxa uu Somaliya u fidiyaa taageero dhaqaale iyo mid siyaasadeed.

Cadaawada Sucuudigu ku muquuninayo Somaliland, waxa ka mid ah cuno  qabata ynta dhinaca dhoofka xoolaha nool ah ee uu ku soo rogay sannadkii 1996 iyo diidmada uu ku hor horjoogsada in baasaaboorka Somaliland lagu tago xajka,” ayuu yidhi Charles Tannock.

waxa Afhayeenkani xusay in Somaliland ay buuxisay dhammaanba shuruudihii  da wladnimo ee lagu aqoonsan lahaa, isaga oo xusay in wakhtigani yahay mid  diblom aasiyada dalalka caalamku aqoonsanayaa ay aad u sarayso, kadib markii dunidu aqoonsaday dalka Kosovo iyo dalalka Abkhazia iyo South Ossetia oo ruushku  aqo onsaday, taasi oo sababtay in dalalka Ruushka iyo Georgia dagaal culusi  dhexma ro, waxaanu intaa ku daray in diblomaasiyiinta iyo raga jaan gooya siyaasada adduunku ay wakhtigan ku hawlan yihiin sidii ay hoosta uga xariiqi lahaayeen in la aqbalo dalabyada wadamada buuxiyay shuruudaha dawladnimo ee aqoonsiga u baahan.

Isaga oo Mr. Charles Tannock ka hadlaya sida Somaliland u buuxisay shuruudaha dawladnimo iyo dalalkii aqoonsaday markii 26 June 1960 xoriyadeeda ka qaadatay Ingiriiska, waxa uu yidhi; “Somaliland waxay u qalantaa inay noqoto qaran jira, waxa 1960 muddo yar uu noqday dal madaxbannaan kadib intii aanu si indho  la’a an ah ugu biirin Somaliya oo Talyaanigu xukumayey, taasi oo ay ilaa hada dadka reer Somaliland qoomameeyaan, waxaan wakhtigaa aqoonsaday 35 dawladood oo ay ka mid ahaayeen Masar, Israa’iil iyo shanta dawladood ee rigliga ku ah Qaramada Midoobay.

Hadii doorashada madaxtooyada ee soo socotaa u qabsoonto si xor iyo xallaal ah, dunida oo ay ugu horreeyaan Midawga Afrika iyo Qaramada Midoobay waxay u baahnaan doonaan inay si caqli gal ah dib ugu fiiriyaan halka ay ka taagan yihiin Somaliland oo ilaa 1991 ahayd dal madaxbannaan oo aan ictiraaf haysan.

Saddexda xisbi qaran ee doorashada ku tartamaya waxay ka siman yihiin sidii  So maliland u heli lahayd aqoonsi caalami ah, kaasi oo dadweynuhu afti qaran ku  ans ixiyeen sannadkii 2001, wax su’aal ahina kama taagna in qabiil qudha ama kooxi ka soo horjeedo madaxbannaanida Somaliland.

Marka la eego sida beesha caalamku wakhtigan indhaha ugu hayso sidii gacanta loogu dhigi lahaa xasiloonida mandaqada Geeska Afrika, aqoonsiga Somaliland waxa uu noqon karaa awood ka qaybqaata degenaanshaha iyo dawlad wanaaga wadamada Geeska Afrika, hadii kale bilaa rajadu way jiraysaa.”




Source: Jamhuuriya Online /Japan Times