“Xubnaha Komishanku Way Diidanaayeen In La Furo Ururadda, Waana Wakiilo Ay Soo Doorteen Sadexda Xisbi, Dr. Gaboose-Na Looma Ogolaanayo Inuu Kulmiye Iska Dhex Sharaxo”Ismaaciil Aadan (Ismaaciil Yare)
 

Hargeysa (TNN)-Wasiirkii hore ee daakhiliga Eng. Ismaaciil Aadan Cismaan (Ismaaciil Yare) ay aa ka digay in gacanta loo galiyo hawlaha diwaangalinta ururada xubnaha Komishanka doora shooyinka, kaas oo ku eedeeyey inay markii horeba is hortaageen furista ururada oo aanay ogolayn in la furo.

Ismaaciil Aadan waxa uu tilmaamay inaanay gudida doorashooyinku aanay dhexdhexaad ka n oqonayn arinta diwaangalinta, maadaama markii horeba ay ka kala socdeen sadexda xisbi qar an, isla markaana waxa uu madaxwaynaha ugu baaqay inuu magacaabo gudi diwaangalineed oo ka madaxbanaan xubnaha Koomishanka.

Guddoomiyaha urur siyaasadeedka PDP Eng. Ismaaciil Aadan Cismaan waxa kale oo sharci da ro iyo dulmi ku tilmaamay hadii doorashooyinka golayaasha deegaanka laga dhigo liis, kaas oo golayaasha sharci dajinta kula taliyey inay wax ka badal iyo kaabis ku sameeyaan oo ay ka dh igaan in xildhibaanada deegaanka loo soo doorto sidii Wakiiladda loo soo doortay.

Ismaaciil Aadan Cismaan waxa uu sidaas ku sheegay waraysi khaas ah oo uu Haatuf shalay ku siiyey Hutel Imperial ee magaaladda, kaas oo ka waramay arimo badan. Ugu horayna isaga oo ka hadlaya Komishanka, waxa uu yidhi “Runtii arintaas xildhibaano badan oo golaha qaranka k a tirsan waan ka arkay, marka maadaama oo wali aynaan inagu u bislaanin dimuqraadiyada oo qabyaaladii dalkeenii xoog ku leedahay. Liiskii golaha deegaanka ee hore loo qori jiray wax a uu ahaa mid cadaaladda aad iyo ada uga fog, mana garan kartida intii qof ee xildhibaanka deegaanka u codeeyey iyo wixii aan u codaynin. Doorashooyinkaa deegaanka ee hore qofka lama soo dooranayn ee xisbiyada ayaa la soo dooranayey oo codka la siinayey, markaa ninka aanay cidi u codayn ee aad liiskaagii ka dhigto numberka koowaad mar walba wuu soo baxay aa xataa hadii aan hal codna la siinin, taasina waa cadaalad daro, haduu doono codka ninka kale ayuu ku soo baxayaa. Sidii ka dhacday Burco birigaas ee uu ururkii Sahan sameeyey, waxa ay qoreen liis isku wada reer ah, isla markaana intaasi ay ahaato koowaad, labaad iyo sadexeed-ba. Xataa hadii aad kala duwdo oo aad numberadda ugu horeeya oo dhan aad mid walba reer gaar ah siiso reerka aad siiso numberka 4-aad way boodayaan oo waxay odhanay aan anaga kaayagii waxaad siisay numebrka 4-aad ee maxaanu cod ku siinaa ma soo baxay ee. Waayo qofkii ay wateen ee ay codka siinayeen codkoodii looma tiranayo oo cod wadar guud ah ayaa loo tiranayaa taasina waa mid xaaraan ah, isla markaana waxa uu ahaa Is-xambaar”.

Eng. Ismaaciil Aadan isaga oo hadalkiisa sii wata oo la hadlaya Guurtidana, waxa uu yidhi “Wa xaan soo jeedinayaa in labada gole ee Wakiiladda iyo Guurtidu ay wax ka badal ku sameeyaan Xeer Lr 20, isla markaana xildhibaanka golaha deegaanka laga soo dooranayo loo soo doorto sidii golaha wakiiladda loo soo doortay oo xildhibaanka Hargeysa ka sharaxan ee aad number 25 ku qorto uu ku kalsoonaado in isaga la soo dooranayo oo codkii helayo isaga oo number 25 ah, ka aad number koowaad ku qortayna uu waayi karo isaga oo ugu number horeeya. Marka a hadii aanu nahay ururada cusub waanu cambaaraynaynaa sidaa golihii hore deegaanka loo soo doortay, isla markaana waxaan leeyahay waa is xambaar xaaraan ah ee waa in golayaas ha sharci dajintu wax ka badal ku sameeyaan. Arintaas hadii wax laga qabto waxa aynu ka ra ysanaynaa Qabyaaladii iyo Xumaantiiba”.

S: Xeerkii furista ururadda siyaasadu waxa uu ka soo gudbay oo soo ansixiyey Wakiiladda, hadana Guurtida ayuu horyaalaa markaa maxaad is leedahay way ka yeeli doonaan Guurtidu?

J: Aad ayaan ugu mahad naqayaa ugu horayn Golaha Wakiiladda, gaar ahaan gudidii arimaha gudaha oo runtii daneeya yaasha ururadda intay u yeedheen wax ka waydiiyey arintaas, isla markaana waxaan uga mahadnaqayaa xeerka sida ay u dadajiyeen ee ay u gudbiyeen, Laakiin kolay wax binu-aadam soo qoray dhaliil ma waayo oo wax ayuun baa ka dhiman. Xeerku hada waxa uu horyaalaa Golaha Guurtida markaa waxa aan iyagana u soo jeedinayaa in waxyaabihii laga tagay ay dib u hagaajiyaan oo ay wax ka badal iyo kaabisba ku sameeyaan. Waxyaabaha aan jeclahay inaan dul maro ee aan hoos loo eegin waxa ka mid ah, gudida diwaangalinta marka la soo dhiso ee ay ku dhawaaqdo ayey diwaangalintu bilaabmaysaa laba bilood ka dib, labadaas bilaad waxa Imtixaanka ugu badan horyaalaa oo uu ku dhacayaa ururadda cusub oo laga rabo inay goboladda iyo degmooyinkii tagaan oo ay xafiisyadii ka soo furtaa, isla markaana ay gudiyadii ka soo dhistaan. Waxa kale oo laga doonayaa inay shirwaynihii qabsadaan oo ay samaystaan Guddoomiye, ku xigeen, golihii dhexe, golihii fulinta. Markaa waxa aad u adag in ururka yar maanta lagu dhawaaqay in shaqadda intaas leeg la yidhaahdo ha lagu dhameeyo mudadaas aadka u kooban, waxa ay noqonaysaa dulmi iyo tacadi loo gaysanayo ururadda cusub ee dalka ka dhismi doona. Uma jeedo doorashadda golaha deegaanka ee la qabanayo dib ha loo riixo, laakiin waxaan soo jeedinayaa hal bil halagu daro wakhtiga loogu talo galay inay ururadu isku diyaariyaan, ilayn la mid ah sadexdan xisbi ee 10-ka sano soo jiray ee gudiyadoodii iyo nidaamkoodiiba dhisan yihiine.

S: Todobada xubnood ee Komishanka Doorashooyinka ee iyagu ay soo magacaabeen sadexda xisbi qaran iyo Guurtidu ma isleedahay daacad ayey ka noqon doonaan hadii loo dhiibo hawsha diwaan galinta?

J: Komishanku waa Komishan qaran, waxaana loo soo doortay inay shaqadda doorashooyinka qabtaan, ma jecli inaan ka hordhaco ujeedada Komishanka doorashooyinku ay ka leeyihiin inay ku dagaalamaan inay maamulaan hawlaha diwaangalinta waayo anigu wax badan ayaan ogahay. Waxaan ogahay inay Baarlamaanka ilaa Madaxtooyada ay aad uga Kaambayn gareeyeen sidii iyaga loogu dhiibi lahaa Diwaangalin, waxaanan arintaas u arkaa arin khaldan, isla markaana waxa ay shaqo seejinayaan Muwaadiniin kale oo reer Somaliland ah, iyada oo aynu ognahay shaqo la’aanta haysata dadkeena. Mida kale Komishanka shaqadooda kale ayaaba ka badan, mana haboona in Diwaangalin iyo hawl kale loogu daro shaqadooda. Waxaan taas loogu aamini karina waxa ay ka kooban yihiin oo ay wakiilo u ahaayeen sadexdii xisbi ee hore waa Kulmiye, UDUB iyo UCID, isla markaana xisbi waliba waxa uu soo doortay cida uu isagu raalida ku ahaa. Waxa jirta oo iyaduna xubno ku lahayd Guurtida, isla markaana Guurtiduna waxa saamayn wayn ku lahaa xubnahooda dawladdii hore ee jirtay oo labadaa xubnood ee ay ku lahaayeen gudida doorashooyinka waxa lagu tiranayaa uun dhinaca xisbiga UDUB. Gudida Doorashooyinku waxa ay ka soo horjeedaan oo ay ka dagaalamayeen Furista Ururadda, markaa maadaama oo ay sida uga soo horjeedeen ururadda cadaalada cadaalad noqon mayso inay yidhaahdaan hanaloo dhiibo maamulka gudidda diwaangalinta. Waxa ay hore Kaambayn uga dhexgaleen xubnaha Komishanku golaha wakiiladda, isla markaana waxa ay hada faraha kula jiraan oo ay wax ka dhexwadaan guurtida, markaa waxaan leeyahay waa xaaran inay maamulaan diwaangalinta maadaama oo ay ka soo kala jeedaan sadexda xisbi ee jira.

Waxaan ku baaqayaa oo aan soo jeedinayaa, isla markaana danteenu ku jirtaa in madaxwaynuhu uu magacaabo guddi cusub oo maamusha Diwaangalinta, taas oo aanu ku taageersanahay inuu kaligii soo doorto. Waxaanan kale oo aan iyagana ka dalbanayaa golayaasha sharci dajinta in iyaguna ay wax ka badalaan 2-da sano ee ay leeyihiin gudida diwaangalinta cimrigeedu ha ahaato, waxaan ugu baaqayaa oo aan aaminsanahay in danta dalkeenu ku jirto in wakhtigooda sharciyadda laga dhigo 5 Sano, sida Komishanka oo kale.

Komishankii ugu horeeyey ee Somaliland yeelato ee ay ku jireen Cadami, Garaadka iyo Shugri waligeen maynaan arag Komishan ka adag oo ka tayo wanaagsanaa, xataa hadii lagu daro Komishanka wakhtigan hada iyo kii ka horeeyeyba.

S: Marka ururadda la furo ma isleedahay xisbiyada hada jira meesha waad ka saari doontaan oo waxa badali doona xisbiyo cusub?

J: Haa waxaan aaminsanahay inay sadexda xisbi horta ugu yaraan ay laba meesha ka bixi doonaan, xataa waxaan qabaa xisbul xaakimku hadii aanu awood dawladeed isticmaalin inuu meesha ka bixi karo. Markaa qiyaastii waxaan 95% rumaysanahay in labadda xisbi ee kale ee UDUB iyo UCID ay meesha ka bixi doonaan.

S: Wasiirka arimaha gudaha Dr. Gaboose ma isleedahay waxaad iskaga hor iman doontaan tartanka doorashadda deegaanka, mise aaminsan tahay in uu damacsan yahay inuu Kulmiye dhexdiisa damacsan yahay inuu iska soo dhex sharaxo?

J: Waxaan aaminsahay hadii uu Dr. Gaboose rabo inuu xisbi furto wakhtigan inaanu xilkan sii hayeen wasaarada daakhiliga oo marka imika bishaa Ramadaan dhexdeeda ay ansixiyaan golaha guurtidu, madaxwaynuhuna waxaan filayaa inuu dhawr cisho gudahood ku dhaqan galin doonaa oo uu gudida ku magacaabi doonaa. Markaa hadii uu damac siyaasadeed ku jiro wakhtigan muu sii hayeen ayaan filayaa xilka uu hada hayo ee arimaha gudah. Dhinaca kale hadii aan ka hadlo tan inuu rabo inuu Kulmiye dhexdiisa ku tartamo waxaan qabaa oo ii muuqata inaan taasna loo ogolaanayn, sababta oo ah qoladan Kulmiye hogaaminaysaa ilama aha inay Dr. Gaboose u ogolaanayaan inuu xisbigaas dhexdiisa iska soo dhex sharaxo.

S: Hadii aan wax kaa waydiiyo khilaafka UCID oo aad dabcan horena uga hadashay, isla markaana laba garab u kala jabay yaad u aragtaa guddoomiyaha sharciga ah ee xisbigaas, ma Mirre Waqaf mise Faysal Cali Waraabe?

J: Guddoomiyaha xisbiga mucaaridka ah ee UCID anigu waxaan ilaa maanta u arkaa Faysal Cali Waraabe marka sharciga la raacayo maadaama oo shirwayne lagu soo doortay. Aniga oo aan cidna garabka saarayn hadana runta waa in la sheegaa maaha inaynu isku aamusno, waxaanan qabaa muranka xisbiga Ucid ka dhextaagan ee loo maara laayahay inay ka danbeysa xukuumadda oo wax talaabo oo cad ka qaadi l’a, waxaan dawladda odhan lahaa waa laga qurux badan yahay inaad xisbi qaran xafiiskiisa dhigtaan askar oo aad furayaashii xisbigaas qaadataan. Sidaan hore u sheegay Faysal Cali Waraabe waxa uu Ceerigaabo ka balanqaaday inuu talada xisbiga wareejin doono hadii laga guulaysto doorashada, markaas taas waa in lagula gartamaa, mana qurux badna sida ay dawladdu arintaas uga hawl gashay.

S: Sideed u aragtaa safarka madaxwayne Siilaanyo iyo waftigiisu ugu kicitimeen dalka Chine?

J: Socdaalkaas madaxwayne Siilaanyo iyo waftigiisa wax sidaas u badan oo aan kala socdaa ma jiraan, laakiin anigu taageeri maayo kana hor dhici maayo ee waxaynu sugi waxa uu madaxwayneheenu inoola soo noqdo, maadaama oo markii hore aanu hore uga hadal isagu, isla markaana saxaafadu ha waydiiso sababta socdaalkiisa iyo cida soo casuuntayba.

Madaxwaynahana waxaan ugu baaqayaa oo aan leeyahay madaxwayne dawladii hore ee aanu ka tirsanayn waxaad kaga duwanaataa in aad marka aad safar u baxayso aad shacbigaaga uga.

Source: Wargayska Haatuf