MADAX-BANNAANIDA SAXAAFADDA IYO MAS'UULIYADDA SAARAN
Saxaafaddu waa Rukunka Afraad
(the Fourth Pillar) ee
Dawadnimada
waxayna kaalin lagama maarmaan ah ka qaatadaa kobcinta
iyo kor u qaadidda garaadka Bulshada. Warbaahintu waa
Muraayadda bulshada waxa looga baahan yahay muwaadinimo
(patriotism) iyo Daacadnimo (loyalty) .....
By: Ali Xaruuri
Saxaafaddu waa Rukunka Afraad (the Fourth Pillar) ee
Dawadnimada ee soo raaca Waaxyaha Garsoorka, Fulinta iyo
Xeer-dejinta.
Xorriyadda saxaafaddu waa mid guud ahaan la isku
waafa qsan yahay in ay tahay Tiir-dhexaadka geeddi
socodka hannaanka Dimuqraadiyadda.
Wakhtigan casriga ah saxaafaddu waxay ka mid noqotay
daruuriyaadka maalin laha ah (daily need) Maahmaah
Somaliyeed baa tidhaa "WAR BAA UGU GAAJO BADAN". Haddii
aanay saxaa fadi jirinna Shacbigu ka ma uu warqabeen
qorshaha iyo waxqabadka Dawladda.
Noocyadeeda kala duwan ee Warbaahinta waxa loogu tala
galay inuu gaadho (daawadaan, ak hristaan ama dhageystaan)
Bulsho aad tiro badan.
Saxaafaddu waxay kaalin lagama maarmaan ah ka qaatadaa
kobcinta iyo kor u qaadidda gara adka Bulshada, waxayna
door aad u sarreeya ka ciyaartaa qaabeynta ama jiheynta
fikirka Da dweynaha.
Mas'uuliyadda iyo mudnaanta kowaad waa inay ilaaliso
kuna dadaasho u adeegidda danta bul shada. Waa inay
bulshada ka haqab tiraan dhan walba iyo heer walba oo u
soo gudbiyaan ma cluumaad ku filan intii ay heli karayaan.
Warbaahintu waa xirfad u baahan aqoon, tababar iyo
khibrad gaar ah. Saxaafadi ma horumari karto, hanaqaadna
ma noqon karto haddii aanay si buuxda u fahamsanayn
hawsha ay ummad da u hayso iyo mas'uuliyadda ka saaran
bulshada. Waa in ay ku dadaalaan Kasbashada kalso onida
(confidence building) shacabka taas oo ay ku iman karto
sare u qaadidda Tayada (pro moting better Quality) iyo
ilaalinta Sumcadda, sidaa awgeed:-
Waa muhiim qaabka saxaafaddu ay wararka u soo ururiyaan
iyo habka
ay u tebiso (gudbiso ama daabacdo)
Waxa mudnaan gaar ah in la siiyo ah xulashada iyo
xaqiijinta wararka iyo xigashada
ilo-wareed lagu kalsoon yahay (reliable source)
Waajib bay ku tahay inay u soo gudbiyaan bulshada war
sugan oo xaqiiqo Ku Dhisan
oo leh markhaati iyo caddeymo taageeraya
Waxa looga baahan yahay inay macaamiisha u soo
bandhigaan warar tifaftiran oo
miisaaman lagana fogaado Buun buunin , malo- awaal iyo
warar ku-tidhi-ku-teen ah
oo Sal iyo Raadtoona aan lahayn
Waa xilka saxafaadda in laga taxadara oo la kala sooco
Warka , faalada iyo Raύiga
dhiibashada.
Waa in ay ka baaraan degtaa kala shaandheysaa Wararka,
maxaa xun maxaa san?
maxaa habboon maxaan habboonayn oo aan Bulshada la jaan
qaadi karin?
Waa inay Ku baraarugsanaadaan saamaynta
Taban(positively)
ama Togan(negatively) ee ficilada warbaahintu ku yeelan
karto.
Sufuxigu waa in uu dhawro ansahaxa iyo mabaadii'da
aasaasiga ah ee warbaahinta. waa in saxaafaddu noqotaa
dhexdhexaad aan u lug xidhnayn koox, xisbi ama
beel-toona. balse ay marwalba taageerto uun wixii sax
ah.
waana inay bulshada ugu adeegto si siman oo dheelli
tiran ,fursadna loo siiyo Muwaadiinta in ay maqlaan
afkaarta kala duwan. Saxaafaddu waxa waajib ku ah in ay
muwaadiniinta siiyaan warka ku saabsan waxa dalka ka
socda (si ay xog-ogaal ugu noqdaan dib-u-dhaciisa
iyo/ama horumarkiisa) taasoo ah nooc la xisaabtan
waxqabadka dawladda ah. Waa in ay doc kasta so o
bandhigtaa mawduuca si dhegaystayaashu ay uga cabbir
qaataan go'aan qaadashada ra'y igooda .
Run ahaantii, Duruufo adag ayey saxaafaddu ku soo
shaqeysay oo ay ka soo gudubtay. Nasiib wanaag waxa ay
maanta haysataan Dastuur u dammaana qaadaya
xorriyadeeda, sidaa dara adeed ma aha in ay haattan u
nuglaato handadaad cidna u habradto, inta ay ku taagan
tahay xaqa iyo xuduudda uu u jideeyey xeerku.
Xaqa waxa la socda xil culus iyo waajibaad badan, oo
Saxaafadda Xorta ahi ma aha mid XEER iyo XAKAMA aan
lahayn ee waa inay yeelataa mabaa'dii iyo xuduud cad.
Suxufigu waa inuu lahaado aqoon durugsan oo uu ku kala
garto waxa u dhexeeya Xorriyadda iyo Xeyndaabka aan laga
gudbi karin. Waana in uu dhugmo u yeesho Xaqa baahinta
warka iyo dhawrsanaanta XOGTA (SIRTA) QARANKA.
Warbaahintu waa Muraayadda bulshada waxa looga baahan
yahay muwaadinimo (patriotism) iyo Daacadnimo
(loyalty).Haddii ay saxaafaddu marinkeeda seegto waa
lama huraan in la soo faragelilyo si tubta toosan loogu
soo dabbaalo. Suxufigu waa in uu had iyo jeer maanka ku
ha yaa in uu qaadayo mas'uuliyadda natiijada ka dhalatay
warkiisa oo uu wajihi doono tallaabo anshax-marin ah oo
la xidhiidha falka uu ku kacay.
Doorka warbaahintu waa mid muuqata oo wax ku ool ah.
Saxaafaddu waxay jishaa hay'ad ila alisa maslaxadda
dadweynaha, waxayna gacan ka geysataa la dagaalanka
Musuqmaasuqa , Laaluushka, Qaraabakiilka, Eexda, Qof
jeclaysiga. Saxaafadda Xilkaska ahi waxay Shacbiga ka
heshaa taageero lixaad leh sidii ay uga hortegi lahayd
Caddaalad Darrada, Cabbudhinta, Xum aanta iyo Sinnaan
La'aanta Bulshada. Dhalliisha wax-toosinta ahi
(contructive criticism) wax ay mudan tahay in marwalba la
soo dhaweeyo oo la bogaadiyo.
Geesta kale, murti baa tidhaa "Ubaxuba qodax buu
leeyahay" ( roses have thrones too), taas oo ujeedadeedu
tahay wax walba nusqaan ama dhaliishiisa ayuu wattaa.
Sidoo kalena Warb aahinta qudh-dheedu kama madhna
dhaliisha (ma dhalliil la'a). Fejignaan la'aanta
saxaafaddu waxay sababi kartaa in ay Xammaasad iyo Fidno
ka kiciso bulshada dhexdeeda, taas oo keeni karta
iska-horkeen iyo kala-fogeynta Ummadda.
Beryahan dambe, Dadweynihii waxay la dhakko-faarsan (
fajacsan) yihiin waxa ku dhacay ha ybaddii Saxaafadda
qaarkeed oo maanta gaadhay meeqaam aad u liita oo la
kala garan la'ya hay Fadhi-ku-dirirkii iyo Saxaafaddii la
rabay inay dadweynaha hagto. Sidaa awgeed, waa in ay hab-dhaqankeeda wax ka bedeshaa oo ay Ummadda u tudhaa
oo wixii wax u dhimaya Qar anka ay ka dheeraataa.
Guntii iyo Gabagabadii
Waa muhiim in Warbaahintu badka soo dhigto maamul
xumada, musuqmaasuqa iyo xumaanta jirta, hase yeeshee
waxa taas barbar socota oo iyana jira waxyaabo badan oo
fiican oo lagu tallaabsaday, sidaa awgeed waa in la qiro
oo aan daah lagu qarinin horumarka iyo guulaha la
gaadhay.
Dayrada ( pessimists ) badani waxay Bulshada ku ridda
qalbi jab, yididiilada iyo sheegidda wa naag (optimists)
waxay Muwaadinka u furtaa daaqadda rajada iyo horumarka.
Bulshada isku duuban ayaa wajihi karta dhib kasta oo la
soo derista taasaana lagu gaadhaa guulo wax ku ool ah
iyo dhismo qaran horumarsan. Saxaafadda waa inay kaalin
mug iyo miisa an leh ka qaadataa sidii bulshada ay isku
soo jiiddi lahayd, kana dhex abuuranto Midnimo, Wa dajir
iyo Kalgacal (harmony), si aynu u dhisno Qaran laga
cidhibtiray jahliga, gaajada, cudurka iyo Qabyaaladda.
******
Dhisa qaranka dheelliga ka
jira
dhidibbada u taaga -
Sharafteenna wixii dhuminayaa n dhaafa leeyahaye
*****
Wa Billaahi Tawfiiq
|